Tính phí dựa trên hoạt động (Activity-based Costing - ABC) là gì? Ứng dụng và các bước thực hiện

Hình minh họa (Nguồn: busybusy.com)

Tính phí dựa trên hoạt động 

Khái niệm

Tính phí dựa trên hoạt động trong tiếng Anh là Activity-based Costing, viết tắt là ABC.

Tính phí dựa trên hoạt động là một mô hình kế toán chi phí. Nó được sử dụng để phân bổ các chi phí dựa trên thời gian dành cho các hoạt động liên quan tới sản phẩm và dịch vụ cung cấp cho khách hàng.

Các mô hình kế toán chi phí truyền thống phân bổ các chi phí gián tiếp dựa trên số lượng. Vì vậy, các chi phí đối với những sản phẩm có số lượng lớn bị đánh giá quá cao trong khi chi phí đối với những sản phẩm có số lượng ít lại bị đánh giá quá thấp.

Ngược lại với các phương thức kế toán chi phí truyền thống, mô hình tính phí dựa trên hoạt động tính toán các chi phí "thực" của sản phẩm, khách hàng hay dịch vụ bằng cách qui các chi phí gián tiếp không theo số lượng mà theo các hoạt động được yêu cầu hoặc đã thực hiện.

Ứng dụng của mô hình tính phí dựa trên hoạt động

Thay cho việc sử dụng tỉ lệ phần trăm tùy ý để phân bổ các chi phí, mô hình này xác định các mối quan hệ nhân - quả để chia chi phí một cách khách quan. Khi chi phí của các hoạt động đã được xác định, chi phí của từng hoạt động được qui về mỗi sản phẩm trong phạm vi mà sản phẩm sử dụng hoạt động đó.

Theo cách này, mô hình thường xác định các khu vực có tổng chi phí đơn vị cao và có thể hướng chú ý vào việc tìm cách giảm chi phí hoặc tăng giá bán đối với các sản phẩm có chi phí cao hơn.

Tính phí dựa trên hoạt động có thể hữu dụng nếu tổng chi phí cao và các sản phẩm (khách hàng) đa dạng theo độ phức tạp và các chi phí mua bán.

Tính phí dựa trên hoạt động chuyển chi phí gián tiếp thành chi phí trực tiếp. Là một hệ thống quản lí chi phí chính xác hơn kế toán chi phí truyền thống, tính phí dựa trên hoạt động xác định các cơ hội cải thiện hiệu quả và hiệu năng của các qui trình kinh doanh bằng cách xác định chi phí "thực" của một sản phẩm hay dịch vụ.

Các bước thực hiện phân tích tính phí dựa trên hoạt động

Có năm bước thực hiện một phân tích tính phí dựa trên hoạt động đơn giản:

1. Định nghĩa đối tượng phí, các hoạt động gián tiếp và nguồn lực được sử dụng cho các hoạt động gián tiếp;

2. Xác định các chi phí trên mỗi hoạt động gián tiếp;

3. Nhận dạng các định hướng chi phí đối với mỗi nguồn lực;

4. Tính toán tổng chi phí sản phẩm gián tiếp theo loại đối tượng phí;

5. Phân chia tổng chi phí theo số lượng đối với chi phí gián tiếp trên mỗi đối tượng chi phí đơn lẻ.

Các đối tượng phí là các sản phẩm, khách hàng, dịch vụ hay bất cứ thứ gì là đối tượng của kế toán chi phí. Các hoạt động có thể là bất cứ việc gì công ty làm để vận hành kinh doanh: thu nhận, bốc dỡ, đóng gói, mua bán, kêu gọi, giải thích, bán hàng, mua hàng, khuyến mãi, tính toán, xử lí đơn hàng...

Các hoạt động gián tiếp không thể qui trực tiếp về đối tượng phí. Các nguồn lực là máy móc, máy tính, con người và bất cứ năng lực hay tài sản nào có thể phân bổ (một phần) vào một hoạt động.

(Tài liệu tham khảo: Những mô hình quản trị kinh điển, NXB Đại học Kinh tế Quốc dân)