Sự ràng buộc ngân sách (Budget Constraint) trong lí thuyết hành vi người tiêu dùng là gì?

Hình minh họa. Nguồn: Giáo trình Economics for Investment Decision Makers

Sự ràng buộc ngân sách (Budget constraint)

Khái niệm

Sự ràng buộc ngân sách trong tiếng Anh là Budget constraint.

Sự ràng buộc ngân sách là khả năng mua các loại hàng hóa và dịch vụ khác nhau dựa trên thu nhập của người tiêu dùng.

Công thức tính

Xét trường hợp sau:

Warren có một khoản thu nhập nhất định (I) để mua bánh mì với một mức giá xác đinh P_B và rượu với giá P_W. Warren có quyền tự do chi tiêu khoản thu nhập của mình theo bất kì cách nào, sao cho chi tiêu cho bánh mì cộng với chi tiêu cho rượu vang không vượt quá thu nhập của anh ta.

Sự ràng buộc ngân sách này (hoặc ràng buộc thu nhập) được thể hiện bằng công thức tổng quát:

P_B x Q_B + Pw x P_w ≤ I

Trong trường hợp Warren dùng hết thu nhập của mình để mua bánh mì và rượu, ta có công thức:

P_B x Q_B + Pw x P_w = I

Từ đó, ta có công thức ràng buộc ngân sách dưới dạng chặn và độ dốc như sau:

Công thức hệ số chặn với độ dốc bằng -P_B/P_W

Ảnh hưởng của giá và thu nhập đến ràng buộc ngân sách:

- Nếu giá bánh mì tăng lên, ràng buộc ngân sách sẽ trở nên dốc hơn thông qua hệ số chặn dọc.

- Nếu giá rượu tăng, ràng buộc ngân sách sẽ trở nên ít dốc hơn thông qua hệ số chặn ngang.

- Nếu thu nhập tăng lên, toàn bộ ràng buộc ngân sách sẽ dịch chuyển ra ngoài, song song với ràng buộc ban đầu.

Ảnh hưởng của giá và thu nhập đến ràng buộc ngân sách

Ví dụ cụ thể về ràng buộc ngân sách:

Giả sử Warren có 60 đô la để chi tiêu cho bánh mì và rượu vang mỗi tháng, giá của một lát bánh mì là 0,5 đô la và giá của một ounce (oz) rượu vang là 0,75 đô la. Ta có công thức:

0,5 x Q_B + 0,75 x P_w = 60

- Nếu dành tất cả thu nhập của mình cho bánh mì thì anh ấy có thể mua 120 lát bánh mì.

- Nếu dành tất cả thu nhập của mình cho rượu thì anh ấy có thể mua 80 oz rượu.

- Nếu dành một nửa thu nhập của mình cho mỗi loại, anh ấy có thể mua 60 lát bánh mì và 40 oz rượu vang.

Toàn bộ các trường hợp mà Warren có thể mua với ngân sách $60 của cô được thể hiện ở đồ thị sau:

(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Economics for Investment Decision Makers, CFA Institute)