Học thuyết Malthus (Malthusian Theory of Population) là gì?

Hình minh họa (Nguồn: pptbackgrounds)

Học thuyết Malthus

Khái niệm

Học thuyết Malthus trong tiếng Anh gọi là: Malthusian Theory of Population.

Học thuyết Malthus có nội dung cơ bản như sau: 

Theo Malthus, dân số thế giới cứ 25 năm lại tăng gấp đôi và tăng lên như vậy từ thời kì này sang thời kì khác, theo cấp số nhân: 1, 2, 4, 8, 16, 32, 64, 128, 256. Trong khi đó, dựa vào qui luật "độ màu mỡ của đất đai giảm dần" ông cho rằng của cải vật chất chỉ tăng theo cấp số cộng: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9… 

Nội dung cơ bản của học thuyết của Thomas R. Malthus được trình bày trong cuốn sách "Những hiểu biết về qui luật dân số và tác động của nó đến nâng cao đời sống xã hội" (1798).

Vì thế nếu một quốc gia có 50 triệu dân và hiện có đủ lương thực cho 50 triệu dân này, sau 25 năm nữa sẽ có 100 triệu dân và vẫn có thể đủ lương thực cho 100 triệu dân. Nhưng sau 50 năm nữa, dân số sẽ là 200 triệu người và sản xuất lương thực chỉ có thể tăng đủ cung cấp cho 150 triệu người mà thôi. 

Sau hai thế kỉ, dân số sẽ lớn hơn gần 30 lần khả năng cung cấp lương thực thực phẩm; sau ba thế kỉ, mối tương quan này là 315 lần và sau hai ngàn năm, sự chênh lệch này là vô cùng lớn, không thể tính được. 

Theo cách tính toán và lập luận của Malthus như vậy, nạn thừa nhân khẩu, đói nghèo, dịch bệnh và chiến tranh là các hậu quả tất yếu sẽ xảy ra. 

Đánh giá về học thuyết

Mô hình của học thuyết Malthus rất đơn giản và phản ánh đặc điểm lịch sử của qui luật dân số, nhưng sự suy luận của ông chưa đúng với thực tế. 

Học thuyết này chưa tính đến khả năng phát triển của khoa học kĩ thuật và quan niệm về gia đình hiện đại. 

Malthus đã cho rằng dân số cứ tăng lên mãi theo khả năng sinh sản tự nhiên mà không quan tâm đến một thực tế là mức sinh chịu tác động mạnh mẽ của nền kinh tế đương thời, của những quan điểm xã hội và nhu cầu cá nhân của từng kiểu gia đình. 

Malthus đã cắt nghĩa không chính xác các hậu quả xã hội của biến động dân số và đề ra phương pháp giải quyết không đúng. Thực tế, các yếu tố kinh tế - xã hội hoàn toàn có khả năng tác động vào hiện tượng tái sản xuất dân số (mức sinh, mức chết) để tạo ra sự tăng dân số hợp lí. 

Mặc dù học thuyết Malthus không được sự ủng hộ hồi thế kỉ 19, nhưng trong những năm gần đây người ta lại quan tâm trở lại học thuyết này do sự tăng trưởng dân số nhanh ở các nước đang phát triển, sự lãng phí tài nguyên thiên nhiên, xuống cấp môi trường và mối quan tâm đến nguồn cung cấp lương thực.

(Tài liệu tham khảo: Giáo trình kinh tế và quản lí môi trường, Nguyễn Thế Chinh, Đại học Kinh tế Quốc dân)