Số bình quân (Average figure) là gì? Đặc điểm và phân loại
Số bình quân (Average figure)
Định nghĩa
Số bình quân tạm dịch là Average figure.
Số bình quân là chỉ tiêu biểu hiện mức độ điển hình của một tổng thể gồm nhiều đơn vị cùng loại được xác định theo một tiêu thức nào đó.
Thuật ngữ liên quan
Số tuyệt đối (Absolute figure) là chỉ tiêu biểu hiện qui mô, khối lượng của hiện tượng hoặc quá trình kinh tế - xã hội, trong điều kiện thời gian và không gian cụ thể.
Số tương đối (Relative figure) là chỉ tiêu biểu hiện quan hệ so sánh giữa hai đại lượng tuyệt đối của hiện tượng nghiên cứu.
Đặc điểm của số bình quân
- Số bình quân mô tả đặc điểm chung nhất, phổ biến nhất của hiện tượng kinh tế - xã hội trong các điều kiện không gian và thời gian cụ thể.
Ví dụ: Tiền lương bình quân của công nhân trong doanh nghiệp là mức lương phổ biến nhất, đại diện cho các mức lương khác nhau của từng công nhân trong doanh nghiệp.
- Ngoài ra, số bình quân còn dùng để so sánh đặc điểm của những hiện tượng không có cùng qui mô hay làm căn cứ để đánh giá trình độ đồng đều của các đơn vị tổng thể.
Lưu ý
Để số bình quân có ý nghĩa thực tế, điều kiện chủ yếu là chỉ tiêu này phải được tính cho những đơn vị có cùng chung một tính chất (thường gọi là tổng thể đồng chất). Muốn vậy phải dựa trên cơ sở phân tổ thống kê một cách khoa học và chính xác.
Phân loại số bình quân
- Có nhiều loại số bình quân. Trong thống kê kinh tế - xã hội thường dùng các loại: số bình quân số học, số bình quân điều hoà, số bình quân hình học (số bình quân nhân), mốt và trung vị.
- Xét theo vai trò đóng góp khác nhau của các thành phần tham gia bình quân hoá, số bình quân chung được chia thành số bình quân giản đơn và số bình quân gia quyền.
+ Số bình quân giản đơn: được tính trên cơ sở các thành phần tham gia bình quân hoá có vai trò về qui mô (tần số) đóng góp như nhau.
+ Số bình quân gia quyền: được tính trên cơ sở các thành phần tham gia bình quân hoá có vai trò về qui mô đóng góp khác nhau.
(Tài liệu tham khảo: Một số thuật ngữ thống kê thông dụng, Tổng cục thống kê, NXB Thống kê)
