Lưu kí ghi sổ chứng khoán đặt mua trong đợt phát hành mới là gì?

Hình minh hoạ (Nguồn: primetimegh)

Lưu kí ghi sổ chứng khoán đặt mua trong đợt phát hành mới

Khái niệm

Lưu kí ghi sổ chứng khoán đặt mua trong đợt phát hành mới là phương thức lưu kí trong đó chứng khoán của các khách hàng đặt mua trong đợt phát hành mới nhận được bằng cách thực hiện bút toán ghi sổ tài khoản trực tiếp vào hệ thống lưu kí, đăng kí và thanh toán bù trừ chứng khoán thông qua các thành viên lưu kí, tổ chức phát hành (hay tổ chức bảo lãnh phát hành).

Tiện ích của phương pháp lưu kí ghi sổ

Với phương thức lưu kí này, người sở hữu chứng khoán sẽ được lưu kí ngay số chứng khoán đặt mua vào trung tâm lưu kí chứng khoán, không được sở hữu vật chất cũng như tự mình nắm giữ chứng khoán rồi sau đó mới đem đến lưu kí tại trung tâm lưu kí chứng khoán thông qua thành viên lưu kí. 

Như vậy,  khi đó tổ chức phát hành không phải đặt in các chứng chỉ chứng khoán vật chất để chuyển trả cho khách hàng đặt mua chứng khoán, họ chỉ phải tập hợp danh sách phân bổ chứng khoán mà khách hàng đặt mua rồi gửi cho trung tâm lưu kí chứng khoán. 

Trung tâm lưu kí chứng khoán sẽ hạch toán số chứng khoán tương ứng của thành viên lưu kí đồng thời gửi xác nhận việc gửi chứng khoán cho các thành viên lưu kí có liên quan.

Phương thức này tiện lợi và hiệu quả xét trên hai khía cạnh: quản lý hệ thống và lợi ích kinh tế của các bên tham gia. 

Tính tiện lợi của phương pháp này giống với việc thanh toán không dùng tiền mặt qua hệ thống ngân hàng.  

Hiện nay, tại hầu hết thị trường chứng khoán các nước, phương thức lưu kí ghi sổ đã được áp dụng rất rộng rãi.

Trường hợp áp dụng 

Tại Việt Nam, do điều kiện thị trường và thói quen tâm lí của người đầu tư, hiện nay việc lưu kí ghi sổ chứng khoán khi phát hành mới, phát hành thêm để tăng vốn chưa thực sự được áp dụng rộng rãi (chỉ áp dụng đối với trái phiếu Chính phủ). 

Các trường hợp áp dụng hình thức lưu kí ghi sổ ở Việt Nam hiện nay gồm có:

- Phát hành mới

- Phát hành thêm để tăng vốn

- Phát hành cổ phiếu thưởng

- Chuyển đổi Trái phiếu chuyển đổi

- Thực hiện quyền mua cổ phiếu

- Thực hiện quyền tách gộp cổ phiếu

- Phát hành trái phiếu chính phủ để niêm yết trên thị trường chứng khoán

Sơ đồ qui trình lưu kí ghi sổ 

Sơ đồ qui trình lưu kí ghi sổ chứng khoán đặt mua trong đợt phát hành mới, phát hành thêm ở thị trường chứng khoán Việt Nam

Chú thích nội dung các bước:

(1): Tổ chức phát hành nộp hồ sơ đăng kí lưu kí

(2): Khách hàng đặt mua chứng khoán phát hành mới, phát hành thêm để tăng vốn tại tổ chức bảo lãnh phát hành

(3): Tổ chức bảo lãnh phát hành lập danh sách khách hàng đặt mua chứng khoán, gửi danh sách khách hàng cho tổ chức phát hành

(4): Tổ chức phát hành lập danh sách phân bổ chứng khoán cho khách hàng và gửi cho trung tâm giao dịch chứng khoán

(5): Trung tâm giao dịch chứng khoán phân bổ chứng khoán vào các tài khoản lưu kí chứng khoán và gửi cho thành viên lưu kí bản sao kê kết quả phân bổ chi tiết đến từng khách hàng

(6): Thành viên lưu kí phân bổ số chứng khoán khách hàng kí gửi vào tài khoản lưu kí chứng khoán của từng khách hàng, gửi giấy xác nhận đã gửi chứng khoán cho khách hàng

(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Thị trường Chứng khoán, Trường ĐH Kinh tế Quốc dân, 2018, NXB Tài chính)