Kinh tế luật (Law and Economics) là gì?

Hình minh họa (Nguồn: emle.org)

Kinh tế luật

Khái niệm

Kinh tế luật trong tiếng Anh gọi là: Law and Economics.

Kinh tế luật là một ngành học nghiên cứu cách sử dụng kinh tế học để đánh giá hiệu quả của các qui định pháp luật.

Từ năm 1960, trên thế giới đã xuất hiện môn học mới – kinh tế luật (law and economics), dùng các lí thuyết kinh tế để nghiên cứu các ngành chế định luật truyền thống như quyền sở hữu, hợp đồng, bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, luật hình sự và Hiến pháp. 

Hai nhà kinh tế có công khai phá ra môn học này là Ronald Coase và Guido Calbresi. Kinh tế đã làm thay đổi bộ mặt của ngành khoa học pháp lí. Tại Hoa kỳ và Tây Âu hiện nay, khoa luật của mỗi trường đại học nổi tiếng đều có các giáo sư kinh tế. 

Môn kinh tế luật được đưa vào giảng dạy ở nhiều trường đại học. 

Nhiều tạp chí khoa học về kinh tế luật đã ra đời như Journal of Law and Economics (từ năm 1958), Journal of Legal Studies (từ năm 1972), International Review of Law and Economics, European Journal of Law and Economics, Review on Economic Studies of Copyright Issues, v.v.. 

Các hiệp hội về kinh tế luật đã ra đời tại Mỹ, Canada, Châu Mỹ La tinh và Châu Âu. Ngành kinh tế luật thực sự đăng quang năm 1991 và 1992 khi hai học giả nổi tiếng, Ronald Coase và Gary Becker nhận được giải Nobel kinh tế do những cống hiến cho môn kinh tế luật. 

Để tổng kết, GS Bruce Akerman của Trường Luật Đại học Yale đã mô tả môn kinh tế luật cùng với các phương pháp luận của nó như thành tựu rực rỡ nhất của khoa học pháp lí thế kỉ 20. 

Môn kinh tế luật đặt ra nhiều câu hỏi làm bất ngờ các luật gia, song thực sự hữu ích, như: "có nên qui định một số tài sản thuộc sở hữu toàn dân trở thành sở hữu tư nhân hay không?", "nên qui định về trách nhiệm do vi phạm hợp đồng như thế nào để các bên không vi phạm hợp đồng?"; 

"Nên qui định về trách nhiệm đối với sản phẩm như thế nào để bảo vệ người tiêu dùng song vẫn thúc đẩy sản xuất?", "nên qui định về nghĩa vụ cung cấp chứng cứ như thế nào để có một bản án công bằng?". 

Trên hết, câu hỏi hôm nay của chúng ta là: nên có những qui định pháp luật như thế nào để đạt được mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng văn minh? 

Các câu hỏi và công trình nghiên cứu về kinh tế luật đã làm thay đổi mạnh mẽ và sâu sắc tư duy và cách thức ban hành chính sách và văn bản pháp luật tại Hoa Kỳ và Châu Âu. 

Kinh tế luật là công cụ cải cách của chính quyền Reagan tại Mỹ và Thatcher tại Anh. Các cải cách táo bạo như cho phép tự do cạnh tranh và doanh nghiệp tự quyết định giá bán trong ngành hàng không, viễn thông, điện lực, giao thông công cộng đã đem lại những lợi ích to lớn cho người tiêu dùng. 

Các bản án của toà phúc thẩm và Toà Tối cao tại Hoa Kỳ cũng đã bắt đầu trích dẫn các công trình về kinh tế luật.

(Tài liệu tham khảo: Kinh tế Luật, TS. Lê Nết, NXB Tri thức, 2006)

Diễn đàn Đầu tư Việt Nam 2025 (Vietnam Investment Forum 2025) với chủ đề “Khai thông & Bứt phá” do trang TTĐT tổng hợp VietnamBiz, Việt Nam Mới tổ chức sẽ diễn ra vào ngày 8/11/2024 tại GEM CENTER, TP HCM.

Sự kiện quy tụ giới chuyên gia cao cấp trong lĩnh vực đầu tư, tài chính là các nhà làm chính sách, CEO, CFO, CIO các ngân hàng, công ty chứng khoán, quỹ đầu tư, công ty bất động sản, các hãng xếp hạng, công ty cung cấp dữ liệu và hàng trăm nhà đầu tư có kinh nghiệm lâu năm trên thị trường chứng khoán và bất động sản.

Diễn đàn hứa hẹn mang lại không gian để các chuyên gia bàn luận về các xu hướng đầu tư mới, các góc nhìn chiến lược, mở ra nhiều ý tưởng đầu tư phù hợp cho giai đoạn mới. Đồng thời tạo cơ hội gặp gỡ, kết nối giữa nhà đầu tư và các đối tác tiềm năng trên thị trường.

Thông tin chi tiết chương trình: https://event.vietnambiz.vn/