'Kiện CBPG thép HRC cần xem xét năng lực của doanh nghiệp nội địa'

Tại buổi toạ đàm "Áp thuế chống bán phá giá đối với mặt hàng thép cán nóng (HRC) , nên hay không?" do VITV tổ chức, các chuyên gia cho rằng tranh chấp giữa doanh nghiệp sản xuất và doanh nghiệp nhập khẩu trong vấn đề áp thuế chống bán phá giá dường như kéo dài bất tận.

Việc đảm bảo công bằng về giá là điều vô cùng phức tạp bởi Trung Quốc sản xuất được một nửa sản lượng thép thế giới với giá thành rất thấp. Tuy nhiên, điều này rất cần thiết bởi nhu cầu thép HRC của Việt Nam rất lớn, trong khi Việt Nam mới chỉ có hai doanh nghiệp đầu tư sản xuất. 

Ông Đào Huy Giám Nguyên Trưởng cơ quan đại diện Việt Nam tại WTO, Nguyên Phó Trưởng ban biên soạn, Trưởng ban thư ký biên tập pháp lệnh về chống bán phá giá và chống trợ cấp cho biết cần cân nhắc kỹ biên độ chênh lệch giữa giá trong nước và nhập khẩu.

Mức giá bán hiện nay chênh lệch giữa hàng nội địa và nhập khẩu khoảng 15 USD/tấn. Theo quy định mức chênh lệch dưới 2% (tức khoảng dưới 12 USD/tấn) thì thế giới không điều tra. Cơ quan chức năng chỉ điều tra những trường hợp mức độ chênh lệch rất rõ rệt bởi quá trình rất tốn kém và mất nhiều thời gian. Chưa kể, để cấu thành nên giá trong đó có tỷ giá đồng nhân dân tệ, đồng USD….

Ngoài ra, khi xem xét khởi kiện, cơ quan điều tra còn xét xem doanh nghiệp gửi hồ sơ có đại diện cho cho 50% ngành sản xuất trong nước không? Doanh nghiệp nào bán phá giá? Bên cạnh đó, các doanh nghiệp có quyền lợi liên quan đến cấu thành khác trong ngành thép không? Nếu doanh nghiệp đó vừa xuất khẩu và nhập khẩu mặt hàng đó thì doanh nghiệp có liên quan đến vấn đề này. 

Cơ quan điều tra sẽ phải đánh giá động cơ của việc yêu cầu khởi kiện là gì? Ngoài việc áp thuế chống bán phá giá với sản phẩm nhập khẩu thì doanh nghiệp đó có dụ ý với hoạt động xuất khẩu và nhập khẩu.

“Vấn đề rất phức tạp, có những trường hợp các chuyên gia hàng đầu phải tổ chức nhiều cuộc hội thảo cũng chỉ giải quyết được một số điểm”, ông Giám nói.

Ông Phạm Xuân Hoè, Nguyên Phó viện trưởng Viện chiến lược Ngân hàng, cho rằng ở góc độ tài chính, với mặt bằng lãi suất cao như hiện nay, ngay bản thân các doanh nghiệp đầu tư sản xuất trong nước đã phải chịu giá thành đã cao hơn rất nhiều so với nước ngoài. Mức độ chênh lệch chỉ vượt quá 2% một chút thì rất khó để xem xét điều tra hay không. Bên cạnh đó, cần xem xét từng doanh nghiệp xuất khẩu thép sang Việt Nam cụ thể. 

Theo  PGS.TS Trần Đình Thiên, Nguyên Viện trưởng Viện kinh tế Việt Nam, các doanh nghiệp trong nước khi nộp đơn kiện cần phân tích tất cả yếu tố cấu thành chi phí của mình và đối phương, nhất là khi ngành thép Trung Quốc rất lớn.

“Lâu nay chúng ta nặng tâm lý bảo hộ, khi thấy người khác đè giá là muốn kiện. Kiện chống bán phá giá tức là đòi hỏi sự công bằng. Do đó, phải phân tách rõ các chi phí cấu thành sản phẩm của Việt Nam và nước bị khởi kiện. Thậm chí, nhiều khi điều tra ngược lại, chúng ta còn bị “ăn đòn” vì giá điện bao cấp và nhiều thứ khác cũng được trợ cấp. Doanh nghiệp FDI cũng đang được hỗ trợ nhiều ưu đãi”, ông Thiên nói.

Theo ông, nếu trường hợp doanh nghiệp trong nước bị thiệt hại thực sự, việc yêu cầu khởi kiện là hoàn toàn chính đáng, đảm bảo mặt hàng đó được cạnh tranh công bằng chứ không phải bị chèn ép vô lối. Ngoài ra, các doanh nghiệp sử dụng HRC làm nguyên liệu đầu vào cũng không cần quá lo lắng rằng mặt bằng giá sẽ lên bởi “thế giới còn thừa thép”.

Ông cũng cho rằng, ngành sản xuất trong nước cần có sự hỗ trợ. Tuy nhiên, cơ quan nhà nước cần tính toán mức độ hỗ trợ thế nào để vừa thúc đẩy phát triển năng lực, vừa không bị ỷ lại. Trong điều kiện kinh tế mở cửa là để khuyến khích cạnh tranh. 

“Việt Nam có một hai ông lớn ngành thép dám xông ra đầu tư mà bị bóp chết thì đau lắm. Chúng ta cần hỗ trợ họ. Hàn Quốc mà không có POSCO thì làm sao có tập đoàn lớn có thể cạnh tranh với thế giới như bây giờ. Chúng ta không cản việc họ gửi đơn khởi kiện. Nhưng cần bảo đảm đầy đủ các điều kiện và xét đến khía cạnh năng lực sản xuất thực tế có đủ cạnh tranh không”, ông Thiên nói.