Không phải quốc gia nào cũng thất bại trong một cuộc chiến thương mại

	USD chịu nhiều sức ép do nỗi lo chiến tranh thương mại
	Giá vàng tuần tới có thể bứt phá nhờ bất ổn chính trị và cuộc chiến thương mại leo thang

Chỉ vài giờ sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết sẽ áp thuế đối với một loạt các sản phẩm có nguồn gốc từ Trung Quốc, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới cũng đưa ra những mức thuế trừng phạt đối với một số hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ. Động thái này nhằm trả đũa cho tuyên bố áp thuế lên thép và nhôm đưa ra trước đó của Mỹ. Và từ đây, thời kỳ khủng hoảng bắt đầu diễn ra.

Các công ty, người lao động và người tiêu dùng của cả hai quốc gia này chắc chắn sẽ chịu tác động tiêu cực từ cuộc chiến trả đũa. Mặt khác, sự tàn sát này có thể giúp một số quốc gia giành thắng lợi lớn tại nơi nào đó ở thế giới đang phát triển.

Bề ngoài, gián đoạn thương mại có vẻ như là một thảm họa đối với một vài quốc gia châu Á. Khi một sự khủng hoảng xảy ra đối với hoạt động xuất khẩu của Trung Quốc có thể hủy hoại các chuỗi cung ứng trải dài trên khắp khu vực, tước đoạt cơ hội tăng trưởng và việc làm tại một số nền kinh tế.

Đồng thời, cuộc chiến thương mại giữa Mỹ - Trung Quốc sẽ biến thành một cuộc chiến kinh tế khác, đó là cuộc cạnh tranh giữa Trung Quốc và các đối thủ có mức lương thấp tại các thị trường xuất khẩu toàn cầu. Đối với nhiều nền kinh tế mới nổi, lợi ích đạt được trong dài hạn vượt qua những thiệt hại trong ngắn hạn.

Trung Quốc, nhà xuất khẩu lớn nhất thế giới, vẫn luôn là điểm đến hàng đầu của các công ty Mỹ và châu Âu khi tìm kiếm nguồn lực và nhà sản xuất nước ngoài, đặc biệt đối với những mặt hàng tiêu dùng cần sử dụng lượng lao động lớn như quần áo, giày dép và đồ điện tử.

Tuy nhiên, khi lương của công nhân nhà máy tại Trung Quốc đạt mức cao nhất châu Á, các quốc gia đang phát triển khác với chi phí thấp hơn bắt đầu thu hút vốn đầu tư và việc làm, giúp quảng bá sự công nghiệp hóa và thúc đẩy tăng trưởng tại những nước đó.

Ví dụ, sản xuất quần áo và đồ điện tử tại các quốc gia đối thủ như Việt Nam, Ấn Độ đã bắt đầu đa dạng hóa sản phẩm. Việt Nam đang tận hưởng hoạt động xuất khẩu bùng nổ ở các ngành may mặc và điện thoại di động, những ngành công nghiệp do Trung Quốc thống trị trước đó. Trong khi, công ty Wistron, có trụ sở tại Đài Loan, nổi tiếng với việc lắp rắp thiết bị của Apple tại Trung Quốc, đang mở rộng hoạt động tại Ấn Độ.

Cho tới nay, Trung Quốc đã đảm bảo duy trì được lượng lớn nhà máy sản xuất sản phẩm giá rẻ bằng cách cân bằng chi phí cao với cơ sở hạ tầng tốt hơn và mạng lưới cung cấp đáng tin cậy, rộng hơn. Còn các quốc gia nghèo không thể tận dụng mức lương giá rẻ như họ cần.

Ví dụ, dù nhập khẩu hàng dệt may và quần áo từ Việt Nam và Ấn Độ của Mỹ tăng trong năm ngoái, giá trị xuất khẩu của Trung Quốc vẫn duy trì ở mức lớn hơn, đạt gần 39 tỷ USD trong 2017.

Ảnh: Chau Doan/LightRocket/Getty Images

Một cuộc chiến thương mại lớn hơn giữa Mỹ - Trung Quốc có thể gia tăng sự chuyển đổi của các doanh nghiệp Mỹ, phụ thuộc chủ yếu vào nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc, như các thương hiệu và nhà bán lẻ đồ điện tử sẽ buộc phải xây dựng lại chuỗi cung ứng của mình. Các công ty đa quốc gia và nhà cung cấp của họ sẽ phải tìm kiếm các cơ sở thay thế bên ngoài Trung Quốc, hoặc rút khỏi quốc gia này để tìm kiếm môi trường giá rẻ hơn.

Đây thực sự là một tin xấu đối với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Mặc dù chính quyền Bắc Kinh đang cố gắng nâng cấp sản xuất sang những sản phẩm tiên tiến hơn, Trung Quố vẫn phụ thuộc vào các nhà máy giá rẻ để thuê người lao động tay nghề thấp. Hoạt động sản xuất quần áo và đồ điện tử chuyển ra nước ngoài càng sớm, áp lực các nhà lãnh đạo Trung Quốc phải đối mặt để thúc đẩy cải tiến và tạo ra ngành công nghiệp xuất khẩu mới, công nghệ cao càng lớn.

Vẫn chưa rõ mặt hàng xuất khẩu nào của Trung Quốc sẽ phải chịu thuế từ ông Trump, vì vậy tác động đối với các doanh nghiệp Trung Quốc rất khó để xác định. Và ngay cả khi 2 quốc gia này tránh được một cuộc tranh chấp kéo dài, mối đe dọa về sự gián đoạn thương mại trên diện rộng có thể làm giảm niềm tin của nhiều doanh nghiệp Mỹ tại Trung Quốc.

Tuy nhiên, kẻ thua cuộc thực sự trong cuộc chiến này có thể chính là chính sách thương mại của ông Trump. Mặc dù, một số nhà máy sản xuất của Mỹ tại Trung Quốc có thể đưa hoạt động sản xuất của họ trở lại quê mẹ, nhưng đa số sẽ không làm vậy. Tuy nhiên, những ngành công nghiệp lắp ráp cần sử dụng lượng nhân công lớn sẽ trở nên quá đắt đỏ tại quốc gia có mức lương cao như Mỹ.

Ông Trump có thể sẽ thấy việc giảm thâm hụt thương mại giống như trò chơi “đập chuột”, khi thâm hụt giảm tại Trung Quốc, nó sẽ tăng tại những quốc gia khác vì sản xuất chuyển từ nơi này sang nơi khác.

Thực tế, điều này đã xảy ra. Khi Việt Nam đóng một vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng, thâm hụt thương mại của Mỹ với Việt Nam đã tăng, đạt 38 tỷ USD trong năm ngoái, tăng gấp 3 lần so với năm 2011.

Trong thế giới sản xuất toàn cầu, thuế quan có thể không bao giờ tác động được tới mục tiêu của nó.