Kế toán chi phí dòng nguyên vật liệu (Material flow cost accounting - MFCA) là gì?

Kế toán chi phí dòng nguyên vật liệu

Khái niệm

Kế toán chi phí dòng nguyên vật liệu trong tiếng Anh gọi là: Material flow cost accounting - MFCA.

Kế toán chi phí dòng nguyên vật liệu (MFCA) là một trong các phương pháp quản lí môi trường của kế toán quản trị môi trường (EMA - environmental management accounting). 

Đây là phương pháp hiệu quả giúp các nhà quản trị quản lí tốt được chi phí, thỏa mãn đồng thời 2 mục tiêu "Giảm tác động môi trường" và "Nâng cao hiệu quả kinh doanh". 

Theo MFCA, quá trình lưu chuyển nguyên vật liệu trong suốt qui trình sản xuất kinh doanh được theo dõi và ghi nhận bằng đơn vị hiện vật (như khối lượng, số lượng, kích cỡ…) và đồng thời các chi phí phát sinh liên quan đến dòng nguyên vật liệu đó cũng được xác định giá trị. 

Bản chất của MFCA là phản ánh, theo dõi sự lưu chuyển các dòng nguyên vật liệu đầu vào được đưa vào quá trình sản xuất và đo lường các sản phẩm và chất thải (do sự mất mát nguyên vật liệu) dựa trên tính cân bằng của phương trình: 

Nguyên vật liệu đầu vào = Nguyên vật liệu trong sản phẩm đầu ra + Nguyên vật liệu trong chất thải. 

Tính cân bằng trong MFCA được thể hiện khái quát thông qua mô hình MFCA.

Vai trò và đặc điểm

Việc ứng dụng MFCA vào việc quản lí hoạt động doanh nghiệp không chỉ mang đến lợi ích cho bản thân doanh nghiệp như kiểm soát được chi phí đầu vào, tăng hiệu quả sản xuất - kinh doanh, mà còn có tác dụng giảm tác động tiêu cực tới môi trường. 

Với đặc tính linh hoạt, MFCA có thể áp dụng phù hợp cho bất kì loại hình doanh nghiệp có sử dụng nguyên vật liệu và năng lượng đầu vào, đặc biệt là trong các doanh nghiệp sản xuất.

So với kế toán truyền thống, MFCA thể hiện ưu điểm vượt trội trong việc quản lí chi phí. 

Kế toán chi phí truyền thống cũng ghi nhận các tổn thất về nguyên vật liệu, chi phí xử lí chất thải nhưng không tách ra mà tích hợp vào trong tổng chi phí sản xuất; kế toán chi phí thông thường không đòi hỏi phải xác định xem liệu nguyên vật liệu có được biến đổi thành sản phẩm, hoặc chất thải trong khi MFCA chú trọng vào vấn đề này.

Trong kế toán thông thường, ngay cả khi chất thải được công nhận về số lượng, chi phí để sản xuất ra chất thải do tổn thất vật liệu được tính như một phần của tổng chi phí đầu ra. 

Thực tế điều này làm cho khó khăn và kém rõ ràng trong việc xác định đó là một phần thua lỗ của sản xuất hay do phát sinh chất thải. 

MFCA nhấn mạnh các chi phí xử lí chất thải và sự không hiệu quả của các quá trình, giai đoạn sản xuất kinh doanh và do đó làm cho dễ dàng hơn để xác định điểm cần cải tiến, nâng cấp nhằm giảm bớt một số tác động môi trường. 

(Tài liệu tham khảo: Nghiên cứu qui trình vận dụng kế toán chi phí dòng nguyên vật liệu tại các doanh nghiệp Nhật Bản, TS. Nguyễn Hoản - ThS. Đào Thị Thanh Thúy, Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội)