Học thuyết về lãnh đạo dựa trên cơ sở hành vi (Behavioral theories of leadership) là gì?

Hình minh họa. Nguồn: TTEC

Học thuyết về lãnh đạo dựa trên cơ sở hành vi

Khái niệm

Học thuyết về lãnh đạo dựa trên cơ sở hành vi trong tiếng Anh là The behavior-based leadership theory hoặc Behavioral theories of leadership.

Học thuyết về lãnh đạo dựa trên cơ sở hành vi ra đời từ những năm 1950 sau khi các học giả, các nhà nghiên cứu cũng như các nhà hoạt động thực tiễn bắt đầu cảm nhận được những nhược điểm, hạn chế của học thuyết về lãnh đạo dựa trên cơ sở tố chất.

Học thuyết về lãnh đạo dựa trên cơ sở hành vi cho rằng bất cứ một ai mà bằng hành động, ứng xử (behavior) của mình làm cho người khác làm theo được ý định của mình thì người đó mới thực sự là lãnh đạo.

Các hành vi có thể được điều chỉnh theo cách mà người ta có thể có phản ứng cụ thể đối với các tác nhân cụ thể.

Kết quả là, chúng ta đã đi từ giả định rằng các nhà lãnh đạo được sinh ra, dựa vào khả năng chúng ta có thể đo lường tiềm năng lãnh đạo của họ (Học thuyết lãnh đạo dựa trên cơ sở tố chất) thông qua các phép đo tâm lí học. Sau đó, những người có thể trở thành một nhà lãnh đạo là những người dạy được người khác những phản ứng hành vi phù hợp nhất cho bất kì tình huống nào.

Nghiên cứu quan trọng

Vào những năm 1940, khi các nghiên cứu nhằm xác định các đặc điểm phù hợp của lãnh đạo không mang lại kết quả cuối cùng nào, một nhóm người từ Đại học bang Ohio đã phát triển một danh sách để đo lường 9 khía cạnh của lãnh đạo dựa trên cơ sở hành vi khác nhau. 

Danh sách đó gọi là Bảng mô tả hành vi của nhà lãnh đạo (LBDQ).

Đối tượng của nghiên cứu gồm nhiều nhóm cá nhân khác nhau, từ sinh viên đại học và quản trị viên của họ, các công ty tư nhân đến quân nhân. Một trong những mục đích chính của nghiên cứu là xác định các hành vi lãnh đạo phổ biến. Sau khi tổng hợp và phân tích kết quả, nghiên cứu đã đưa ra kết luận rằng có hai nhóm hành vi có mối tương quan chặt chẽ với nhau. 

Lãnh đạo định hướng công việc

Nhiệm vụ của các nhà lãnh đạo là tập trung các hành động của họ vào cơ cấu tổ chức, qui trình vận hành và họ muốn giữ quyền kiểm soát. Các nhà lãnh đạo định hướng công việc vẫn quan tâm đến động lực của nhân viên; tuy nhiên đó không phải là mối quan tâm chính của họ. Họ sẽ có những hành vi như khởi xướng,  tổ chức,  làm sáng tỏ và thu thập thông tin.

Lãnh đạo định hướng con người

Các nhà lãnh đạo định hướng con người đang tập trung vào hành vi của họ để đảm bảo rằng nhu cầu bên trong của mọi người được thỏa mãn. Vì vậy, họ sẽ tìm cách thúc đẩy nhân viên của mình thông qua việc nhấn mạnh mối quan hệ của con người. Các nhà lãnh đạo định hướng con người vẫn tập trung vào nhiệm vụ và kết quả; họ đạt được chúng thông qua các phương tiện khác nhau. Các nhà lãnh đạo tập trung vào con người sẽ có những hành vi khuyến khích, quan sát, lắng nghe, dẫn dắt và khuyên bảo.

(Theo Giáo trình Quản trị kinh doanh, NXB Đại học Kinh tế Quốc dân)