Đô thị hóa (Urbanization) là gì? Nhận thức về đô thị hóa

Hình minh họa (Nguồn: worldbank)

Đô thị hóa (Urbanization)

Đô thị hóa - danh từ, trong tiếng Anh được gọi là Urbanization.

Đô thị hóa là sự mở rộng của đô thị, là quá trình tập trung dân số vào các đô thị, là sự hình thành nhanh chóng các điểm dân cư đô thị trên cơ sở phát triển sản xuất và đời sống. (Theo Lí thuyết qui hoạch đô thị, Trường ĐH Kiến trúc Thành phố Hồ Chí Minh)

Khái niệm đô thị hóa rất đa dạng, bởi vì đô thị chứa đựng nhiều hiện tượng và biểu hiện khác nhau trong quá trình phát triển. Các nhà khoa học xem xét và quan sát hiện tượng đô thị hóa từ nhiều góc độ khác nhau.

Quá trình đô thị hóa là quá trình công nghiệp hóa đất nước. Vì vậy cũng có người cho rằng đô thị hóa là người bạn đồng hành của công nghiệp hóa. Quá trình đô thị hóa cũng là quá trình biến đồi sâu sắc về cơ cấu sản xuất, cơ cấu nghề nghiệp, cơ cấu tổ chức sinh hoạt xã hộ, cơ cấu tổ chức không gian kiến trúc xây dựng từ dạng nông thông sang thành thị.

Nội dung của đô thị hóa

Có hai tỉ số thể hiện sự đô thị hóa là mức độ đô thị hóa và tốc độ đô thị hóa. Tốc độ đô thị hóa là tỉ lệ tăng dân số đô thị theo thời gian. Mức độ đô thị hóa là tỉ lệ phần trăm giữa dân số đô thị hay diện tích đô thị được coi như thước đo đô thị hóa để so sánh mức độ đô thị hóa giữa các nước với nhau hay giữa các vùng khác nhau trong cùng một nước.

Sự tăng trưởng dân số đã có ảnh hưởng rõ rệt lên sự phát triển đô thị. Ngày trước một đô thị có tỉ lệ dân số cao sẽ có mức độ phát triển đô thị cao. Tuy nhiên, điều này đã thay đổi theo mức độ và tốc độ phát triển kinh tế. Vì vậy, tỉ lệ phần trăm dân số đô thị không phản ánh đầy đủ mức độ đô thị hóa của nước đó.

Ngày nay, với nền kinh tế phát triển, đô thị và công nghiệp hóa đất nước đã ổn định ở các nước phát triển và phát triển cao. Chất lượng đô thị hóa được phát triển theo chiều sâu. Đó là việc nâng cao chất lượng cuộc sống, hạn chế tối thiểu những ảnh hưởng xấu của quá trình đô thị hóa nhằm hiện đại hóa cuộc sống và nâng cao chất lượng môi trường đô thị.

Nhận thức về đô thị hóa 

Về mặt tích cực

Đô thị hóa được tiến hành cùng với quá trình công nghiệp hóa. Vì vậy, đô thị hóa có ý nghĩa là sự phát triển của đô thị ngày càng lớn mạnh cả về số lượng lẫn chất lượng với trình độ khoa học công nghệ ngày càng cao.

Quá trình "đô thị hóa nông thôn" là một mục tiêu chiến lược trong định hướng phát triển quốc gia nhằm thúc đẩy các khu vực phát triển, tăng năng suất lao động, tăng thu nhập và mức sống.

Về mặt tiêu cực

Quá trình đô thị hóa cũng đã để lại nhiều hệ quả cho môi trường đô thị. Sự phát triển đô thị hóa quá mức vượt khỏi tầm kiểm soát đã để lại những tác động không tốt cho đô thị. 

Nói đến đô thị hóa, ở một khía cạnh nào đó, sẽ làm ta liên tưởng đến sự phá hoại môi trường tự nhiên, tăng ô nhiễm, dân số đông đúc và dẫn theo các vấn đề về kinh tế xã hội khác. (Theo Lí thuyết qui hoạch đô thị, Trường ĐH Kiến trúc Thành phố Hồ Chí Minh)