Điều tra thống kê (Statistical investigation) là gì?

Hình minh họa. Nguồn: The Economic Times

Điều tra thống kê

Khái niệm

Điều tra thống kê trong tiếng Anh là Statistical investigation.

Điều tra thống kê là hình thức thu thập dữ liệu, thông tin thống kê về đối tượng nghiên cứu cụ thể theo phương pháp khoa học, thống nhất được xác định trong phương án điều tra thống kê cho mỗi lần điều tra.

Phân loại điều tra thống kê

Căn cứ vào tính liên tục của việc thu thập thông tin ban đầu, người ta phân biệt hai loại điều tra thống kê là: điều tra thường xuyên và điều tra không thường xuyên.

Điều tra thường xuyên

Điều tra thường xuyên là việc tiến hành thu thập, ghi ghép tài liệu ban đầu của hiện tượng nghiên cứu một cách liên tục, có hệ thống và thường là theo sát quá trình phát sinh, phát triển của hiện tượng.

Ví dụ, việc tổ chức chấm công lao động, theo dõi số công nhân đi làm hàng ngày tại các doanh nghiệp, việc ghi chép số sản phẩm nhập, xuất kho hàng ngày tại các kho hàng,... Trong doanh nghiệp, các hoạt động liên quan đến điều tra thường xuyên là căn cứ để đánh giá tình hình hoạt động của doanh nghiệp một cách đầy đủ, kịp thời nhất,... 

Điều tra thường xuyên giúp ta thu thập được dãy số liệu để theo dõi tình hình phát triển của hiện tượng theo thời gian, đánh giá được sự phát triển, tích lũy của hiện tượng. Tài liệu của điều tra thường xuyên là cơ sở chủ yếu để lập các báo cáo thống kê định kì, là công cụ quan trọng để theo dõi tình hình thực hiện kế hoạch. 

Loại điều tra này phù hợp với những hiện tượng có quá trình phát triển liên tục cần phải theo dõi. 

Điều tra không thường xuyên

Điều tra không thường xuyên là tiến hành thu thập, ghi chép tài liệu ban đầu của hiện tượng một cách không liên tục. Điều tra không thường xuyên thường được tiến hành đối với những hiện tượng ít biến động, biến động chậm hoặc không cần theo dõi thường xuyên, liên tục. Chỉ khi nào cần nghiên cứu người ta mới tổ chức điều tra. 

Do đó, các cuộc điều tra không thường xuyên thường được tiến hành với mục đích, nội dung, phạm vi, đối tượng và phương pháp điều tra không giống nhau. Hình thức chủ yếu của điều tra không thường xuyên là các cuộc điều tra chuyên môn. 

Tuy nhiên, để tiện cho việc theo dõi, so sánh, phân tích sự biến động của hiện tượng theo thời gian, nhiều cuộc điều tra không thường xuyên cũng được tiến hành lặp đi lặp lại theo chu kì nhất định và người ta thường cố gắng kế thừa những gì đã được thực hiện tại cuộc điều tra trước, nay vẫn còn ý nghĩa. 

Chẳng hạn, các cuộc tổng điều tra doanh nghiệp được tiến hành hàng năm, hoặc trong doanh nghiệp khi cần các thông tin về thị trường, về hành vi của khách hàng,... người ta sẽ tổ chức tiến hành điều tra. 

Theo phạm vi đối tượng được điều tra thực tế mà người ta chia điều tra không thường xuyên ra thành: điều tra toàn bộ và điều tra không toàn bộ.

- Điều tra toàn bộ là tất cả các đơn vị thuộc đối tượng điều tra đều được thu thập thông tin. 

- Điều tra không toàn bộ là cuộc điều tra chỉ tiến hành thu thập thông tin trên một số đơn vị thuộc tổng thể nghiên cứu. 

(Theo Giáo trình Thống kê doanh nghiệp, NXB Đại học Kinh tế quốc dân)