Địa tô (Ground rent) là gì? Vai trò của địa tô trong việc bảo vệ tài nguyên thiên nhiên

Hình minh họa. Nguồn: Ground Rents

Địa tô (Ground rent)

Định nghĩa

Địa tô trong tiếng Anh gọi là Ground rent. Địa tô là mức giá cho thuê tài nguyên thiên nhiên mà người chủ sở hữu tài nguyên nhận được khi cho cá nhân hoặc tổ chức thuê tài nguyên thiên nhiên.

Cũng có thể hiểu rằng, địa tô là một phần lợi nhuận của nhà kinh doanh nông nghiệp tạo ra phải trả cho người sở hữu đất đai (sản phẩm thặng dư do những người sản xuất trong nông nghiệp tạo ra và nộp cho người sở hữu ruộng đất).

Phân loại địa tô

- Địa tô tuyệt đối

Địa tô tuyệt đối là khoản chi phí mà người khai thác tài nguyên phải trả cho chủ sở hữu tài nguyên xuất phát từ tính chất quí hiếm của nguồn tài nguyên. 

- Địa tô chênh lệch 

Địa tô chênh lệch là phần chi phí tăng thêm so với địa tô tuyệt đối mà người khai thác tài nguyên trả cho chủ sở hữu tài nguyên xuất phát từ tính không đồng nhất về trữ lượng, chất lượng và điều kiện khai thác.

Địa tô chênh lệch bao gồm:

+ Địa tô chênh lệch I

+ Địa tô chênh lệch II

+ Địa tô chênh lệch III

- Địa tô độc quyền

Địa tô độc quyền xuất phát từ tính độc quyền trong khai thác, thường do các công ty đa quốc gia thực hiện. 

Địa tô độc quyền luôn gắn với độc quyền sở hữu đất đai, độc chiếm tài nguyên thiên nhiên có điều kiện thuận lợi do đó cản trở sự cạnh tranh, tạo giá cả tài nguyên độc quyền.

Liên hệ thực tiễn

- Ở các nước đang phát triển, Nhà nước thực hiện quyền sở hữu tài nguyên thiên nhiên về kinh tế bằng cách thu địa tô đối với các công ty khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên.

- Địa tô tài nguyên không chỉ là thu nhập mà còn là công cụ mà Nhà nước có thể sử dụng để điều tiết việc khai thác tài nguyên. Nói cách khác địa tô là công cụ được Nhà nước sử dụng nhằm hạn chế sự khai thác và sử dụng của con người nhằm bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

- Địa tô tài nguyên có thể tồn tại dưới ba hình thức: Địa tô tuyệt đối, địa tô chênh lệch, địa tô độc quyền.

(Tài liệu tham khảo: Tài nguyên thiên nhiên và môi trường với phát triển kinh tế, Tổ hợp giáo dục Topica)