Các loại thang đo (Scales of Measurement) trong thống kê là gì?

Các loại thang đo

Các loại thang đo trong tiếng Anh là Scales of Measurement hoặc Measurement scales hoặc Levels of Measurement.

Các loại thang đo là công cụ thống kê dùng để phân chia đối tượng được khảo sát thành các lớp phân loại khác nhau.

Phân loại

Có 4 loại thang đo cơ bản trong thống kê để tóm tắt và phân tích dữ liệu

1. Thang đo định danh (Nominal scale)

Đây là thang đo chứa ít thông tin nhất. Các quan sát được phân loại không được xếp hạng cụ thể. Ví dụ, gán số 1 cho quĩ trái phiếu đô thị, số 2 cho quĩ trái phiếu doanh nghiệp...

2. Thang đo định hạng hoặc thứ bậc (Ordinal scale)

Thang đo định hạng có mức độ đo lường cao hơn so thang đo định danh. Trong thang đo định hạng, tất cả các quan sát được gán cho một trong các phân loại. Sau đó, các phân loại này được sắp xếp thứ tự theo một đặc tính cụ thể.

Ví dụ, việc xếp hạng tăng trưởng của 1.000 cổ phiếu có vốn hóa nhỏ có thể được thực hiện bằng cách gán số 1 cho 100 cổ phiếu tăng trưởng tốt nhất, số 2 cho 100 cổ phiếu tăng trưởng tốt nhất tiếp theo,..., gán số 10 cho 100 cổ phiếu tăng trưởng kém nhất.

Dựa trên loại thang đo này, có thể kết luận rằng một cổ phiếu xếp hạng 3 tốt hơn một cổ phiếu xếp hạng 4, nhưng thang đo không cho thấy sự khác biệt về tăng trưởng hoặc liệu sự khác biệt giữa 3 và 4 có giống với sự khác biệt giữa một 4 và 5.

3. Thang đo định khoảng (Interval scale)

Thang đo định khoảng cung cấp mối quan hệ thứ bậc như thang đo định hạng, đồng thời sự khác biệt giữa các giá trị giữa các xếp hạng của thang đo có giá trị bằng nhau. Đo nhiệt độ là một ví dụ điển hình: 11° C nóng hơn 10° C và chênh lệch nhiệt độ giữa 10° C và 11° C giống như chênh lệch giữa 40° C và 41° C.

Điểm yếu của thang đo định khoảng là điểm 0 chỉ là điểm giả định, không mang giá trị tuyệt đối. Ví dụ như 0° C không phải là không có nhiệt độ mà là tại nhiệt độ đó nước từ thể rắn chuyển sang thể lỏng. Do vậy, dùng phép đo tỉ lệ trong thước đo định hạng sẽ không có ý nghĩa. Ví dụ, 50° C mặc dù lớn gấp năm lần so với 10° C, nhưng không thể hiện nhiệt độ gấp năm lần.

4. Thang đo tỉ lệ (Ratio scale)

Thang đo tỉ lệ đại diện cho mức độ cao nhất trong các thang đo, có tất cả các đặc điểm của thang đo định danh, định hạng và định khoảng. Thang đo tỉ lệ cung cấp thứ hạng và sự khác biệt bằng nhau giữa thứ hạng và chúng cũng có điểm gốc 0 thực sự.

Nếu bạn có 0 đô la có nghĩa là bạn không có sức mua, nhưng nếu bạn có 4 đô la, bạn có sức mua gấp đôi so với một người có 2 đô la.

(Nguồn tham khảo: Investopedia)