Xác suất tiên nghiệm (Priori Probability) là gì? Đặc điểm và ví dụ

Xác suất tiên nghiệm

Khái niệm

Xác suất tiên nghiệm trong tiếng Anh là Priori Probability.

Xác suất tiên nghiệm là một phương pháp dự đoán khả năng một biến cố sẽ xuất hiện theo một cách nhất định dựa trên tỉ lệ phần trăm, chứ không phải được xác định từ dữ liệu lịch sử. 

Nói cách khác, xác suất tiên nghiệm nhìn vào tính logic hơn là dữ liệu trong quá khứ để xác định xác suất một biến cố có thể xảy ra.   

Đặc điểm của Xác suất tiên nghiệm 

Xác suất tiên nghiệm thường được sử dụng trong phương pháp tính toán xác suất. 

Điều này là do người quan sát phải sử dụng logic để xác định các kết quả có thể xảy ra của một biến cố để xác định các hình thức mà các kết quả này có thể xảy ra.

Xác suất tiên nghiệm thường được sử dụng để xác định khả năng xảy ra các biến cố độc lập ở đó khả năng xảy ra một biến cố nhất định sẽ không bị ảnh hưởng bởi các biến cố đã xảy ra trước đó.

Xác suất tiên nghiệm có thể được áp dụng cho tất cả các trò chơi ngẫu nhiên như roullette, ném xúc xắc, chơi xổ số, v.v.

Hạn chế lớn nhất của phương pháp xác định xác suất này là nó chỉ có thể được áp dụng cho một tập hợp các biến cố hữu hạn vì hầu hết các biến cố đều có xác suất có điều kiện.

Ví dụ về Xác suất tiên nghiệm 

- Ví dụ 1: một ví dụ điển hình về xác suất tiên nghiệm là khi tung một đồng xu.

Một đồng xu đồng chất có hai mặt là mặt sấp và mặt ngửa, mỗi lần tung đồng xu khả năng xuất hiện mặt sấp và mặt ngửa là bằng nhau bất kể kết quả ném trước đó như thế nào. 

Xác suất tiên nghiệm xuất hiện mặt ngửa khi tung đồng xu là 50%, tương tự, xác suất tiên nghiệm xuất hiện mặt sấp khi tung đồng xu cũng là 50%. 

- Ví dụ 2: ví dụ khác phổ biến hơn là khi giá của một cổ phiếu thay đổi. 

Giá của nó có thể tăng, giảm hoặc giữ nguyên. Do đó, theo xác suất tiên nghiệm, chúng ta có khả năng giá tăng/ giảm / giữ nguyên là 1/3 hay 33%. Khả năng xảy ra một trong các kết quả được xác định này đều bằng nhau.

- Ví dụ 3: giả sử cổ phiếu của công ty XYZ đóng cửa ở mức 10$ ngày hôm qua. 

Dựa trên vài ngày cuối cùng trong lịch sử giao dịch, cổ phiếu có vẻ như đang có xu hướng tăng, vì vậy các nhà đầu tư cho xác suất khả năng giá cổ phiếu tăng là 66% vào ngày mai.

Tuy nhiên, với xác suất tiên nghiệm, giá cổ phiếu của công ty XYZ chỉ có thể xảy ra một trong ba kịch bản sau: đi lên, đi xuống hoặc giữ nguyên. Vì vậy, chỉ có 33% cơ hội cổ phiếu sẽ tăng giá vào ngày mai.   

Nhược điểm của xác suất tiên nghiệm là chỉ dựa trên lí trí do các kết quả được xác định bởi người quan sát chứ không phải từ hiểu biết, nhận thức hay dữ liệu lịch sử.

(Theo Investopedia và Investinganswers)