Tiền lương theo sản phẩm (Payment by Results) là gì? Ưu, nhược điểm và các hình thức cụ thể

Hình minh họa (Nguồn: pos.toasttab.com)

Tiền lương theo sản phẩm

Tiền lương theo sản phẩm trong tiếng Anh là Payment by Results.

Tiền lương theo sản phẩm là hình thức trả lương cho người lao động căn cứ và số lượng sản phẩm mà họ vừa sáng tạo ra và đơn giá tiền lương tính theo một đơn vị sản phẩm.

Đơn giá tiền lương xác định căn cứ vào mức lương tính cho một đơn vị thời gian và định mức năng suất tính theo sản phẩm cho một đơn vị thời gian đó của cùng loại công việc.

Công thức tính lương tổng quát:

L_sp = N_tt x Đg

Trong đó:

- N_tt: số sản phẩm thực tế hoàn thành đã được nghiệm thu.

- Đ_g: đơn giá tiền lương tính cho một đơn vị thành phẩm.

Điều kiện để áp dụng tốt chất lượng sản phẩm:

- Có hệ thống các mức lao động khoa học, để tạo điều kiện tính đơn giá lương chính xác.

- Có chế độ theo dõi và kiểm tra chất lượng sản phẩm.

- Làm tốt công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho mọi người lao động để tránh khuynh hướng chạy theo số lượng mà quên mất chất lượng.

Ưu điểm, nhược điểm:

- Ưu điểm: Khuyến khích người lao động nâng cao năng suất lao động, trình độ tay nghề, sử dụng có hiệu quả các máy móc thiết bị; thúc đẩy việc cải tiến sản xuất tổ chức lao động ở các phân xưởng, tổ công nhân; thúc đẩy công tác kiện toàn định mức, kiểm tra chất lượng sản phẩm; kết hợp hài hòa các lợi ích: nhà nước, tập thể và người lao động.

- Nhược điểm: Áp dụng hình thức này thường hay gây ra tâm lí chạy theo số lượng mà ít quan tâm đến chất lượng và sử dụng tiết kiệm vật tư…

Các hình thức cụ thể của tiền lương sản phẩm

Lương theo sản phẩm trực tiếp không hạn chế

Là hình thức trả lương theo sản phẩm được xác định căn cứ vào số lượng sản phẩm thực tế hoàn thành và đơn giá tiền lương cho một sản phẩm. Hình thức trả lương này được áp dụng cho các công nhân chính trực tiếp tạo ra sản phẩm.

Lương theo sản phẩm gián tiếp

Áp dụng để trả lương cho công nhân phụ, phục vụ. Do đó tiền lương của họ phụ thuộc vào kết quả sản xuất của công nhân chính.

Lương theo sản phẩm có thưởng

Là hình thức trả lương theo số lượng sản phẩm hoàn thành cộng với tiền thưởng hay phạt. Thưởng do đạt năng suất, chất lượng sản phẩm cao, tiết kiệm vật tư… và ngược lại. Cần phải qui định đúng đắn điều kiện thưởng, mức thưởng và nguồn tiền thưởng.

Lương theo sản phẩm lũy tiến

Hình thức này áp dụng ở những "khâu yếu" trong sản xuất góp phần quyết định vào sự hoàn thành kế hoạch của doanh nghiệp. Ở hình thức này có hai loại đơn giá lương: cố định và lũy tiến. Đơn giá cố định để trả cho sản phẩm trong mức qui định. Đơn giá lũy tiến tính cho sản phẩm vượt mức.

Tiền lương theo sản phẩm tập thể

Tiền lương theo sản phẩm tập thể được áp dụng cho những loại hay công việc mà do nhiều người cùng thực hiện hoặc những loại công việc khó xác định được kết quả cho từng cá nhân.

Để thực hiện tiền lương tập thể thì trước hết phải xác định đơn giá hoặc tiền lương của cả nhóm được lĩnh.

(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Kinh tế và tổ chức quản lí sản xuất trong doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng, NXB Đại học Xây dựng)