Độc quyền mua (Monopsony) là gì? Độc quyền mua và tiền lương

Hình minh họa. Nguồn: harvardmagazine.com

Độc quyền mua

Khái niệm

Độc quyền mua trong tiếng Anh là Monopsony.

Độc quyền mua là một điều kiện thị trường mà trong đó chỉ có một người mua. Giống như trườn hợp của độc quyền, độc quyền mua cũng có điều kiện thị trường không hoàn hảo. Sự khác biệt giữa độc quyền mua và độc quyền chủ yếu nằm ở sự khác biệt giữa thực thể kiểm soát. 

Một người mua duy nhất thống trị thị trường độc quyền mua trong khi một người bán duy nhất kiểm soát thị trường độc quyền.

Bản chất độc quyền mua

Trong độc quyền mua, chỉ có duy nhất một người mua lớn kiểm soát thị trường. Có một số tình huống có thể dẫn đến độc quyền mua. Giống như trong thị trường độc quyền, thị trường độc quyền mua cũng không tuân thủ giá cả tiêu chuẩn từ việc cân bằng các yếu tố của cung và cầu. 

Trong một thị trường độc quyền mua, bên nắm quyền lực kiểm soát là một người mua. Người mua này có thể sử dụng lợi thế qui mô của mình để có được giá thấp, vì có nhiều người bán tranh giành được kinh doanh với họ.

Độc quyền mua có nhiều hình thức khác nhau và có thể xảy ra ở tất cả các loại thị trường. Một số nhà kinh tế đã cáo buộc Ernest và Julio Gallo - một tập đoàn gồm các các nhà máy rượu vang và nhà sản xuất rượu vang là bên độc quyền mua. 

Tập đoàn này rất lớn và có sức mua lớn đối với người trồng nho đến mức những người bán buôn nho không còn lựa chọn nào khác ngoài việc hạ giá và đồng ý với các điều khoản của nó.

Độc quyền mua và tiền lương

Tình trạng độc quyền mua cũng có thể xảy ra phổ biến trong thị trường lao động khi một chủ lao động duy nhất có lợi thế hơn lực lượng lao động. Khi điều này xảy ra, các nhà bán buôn - trong trường hợp này là các nhân viên tiềm năng - đồng ý với mức lương thấp hơn do các yếu tố từ sự kiểm soát công ty mua hàng. Kiểm soát tiền lương làm giảm chi phí cho người sử dụng lao động và tăng biên lợi nhuận.

Thị trường kĩ sư công nghệ cũng một ví dụ về đàn áp tiền lương. Chỉ có một vài công ty công nghệ lớn trên thị trường có nhu cầu sử dụng kĩ sư công nghệ. Các công ty lớn như Cisco, Oracle và một số công ty khác bị cáo buộc cấu kết giảm lương nhân viên nhằm giảm thiểu chi phí lao động giúp chúng tạo ra lợi nhuận cao hơn. 

Ví dụ này minh họa một loại thị trường độc quyền nhóm mua mà có nhiều công ty tham gia.

Ví dụ thực tiễn về độc quyền mua trong tiền lương

Các nhà kinh tế và các nhà hoạch định chính sách đang ngày càng quan tâm đến sự thống trị của một số ít các công ty kiểm soát thị phần lớn trong một số ngành công nghiệp nhất định. Họ sợ những công ty khổng lồ trong ngành sẽ ảnh hưởng đến sức mạnh định giá và thực hiện đàn áp tiền lương trong toàn ngành. 

Thật vậy, theo Viện Chính sách kinh tế - một nhóm chuyên gia phi lợi nhuận và phi đảng phái, thì khoảng cách giữa năng suất và gia tăng tiền lương đã liên tục nới rộng trong 50 năm qua, với năng suất vượt xa mức lương hơn 6 lần.

(Theo investopedia)