Tác động tràn của FDI (Spillover Effects of FDI) là gì? Lợi ích của chúng
Tác động tràn của FDI (Ảnh: ISRAEL21c)
Tác động tràn của FDI
Khái niệm
Tác động tràn của FDI trong tiếng Anh là Spillover Effects of FDI.
Tác động tràn của FDI là tác động gián tiếp xuất hiện khi có mặt của các doanh nghiệp FDI làm cho các doanh nghiệp trong nước thay đổi hành vi của mình như thay đổi công nghệ, thay đổi chiến lược sản xuất kinh doanh...
Các kênh chủ yếu xuất hiện tác động tràn của FDI, ảnh hưởng của nó ra sao?
Kênh di chuyển lao động
Đây là một kênh quan trọng có thể tạo ra tác động tràn tích cực. Tác động tràn của FDI xảy ra nếu như lao động ở khu vực FDI sử dụng kiến thức đã học được vào công việc trong doanh nghiệp trong nước.
Có hai cách để tạo ra tác động tràn. Đó là số lao động này tự thành lập công ty riêng hoặc làm thuê cho các doanh nghiệp trong nước với mức đãi ngộ cao hơn.
Hiện nay khu vực FDI tạo ra trên 2 triệu lao động trực tiếp và khoảng 3- 4 triệu lao động gián tiếp. Tác động tràn của FDI khiến chỉ tiêu di chuyển lao động rất cao ở khu vực doanh nghiệp FDI (43,4%), trong số đó có khoảng 42% là lao động có kĩ năng.
Kênh phổ biến & chuyển giao công nghệ
Chỉ tiêu hay được dùng để đo khả năng hấp thụ công nghệ là trình độ học vấn hoặc trình độ chuyên môn của lao động trong doanh nghiệp và chỉ tiêu biểu thị cho đổi mới công nghệ của doanh nghiệp thể hiện qua chỉ tiêu cho các hoạt động R&D.
Theo các kết quả điều tra doanh nghiệp ở Việt Nam, tác động tràn tích cực thông qua kênh chuyển giao công nghệ là còn rất ít.
Kênh liên kết sản xuất
Trong liên kết sản xuất tồn tại dưới hai hình thức đó là liên kết dọc và liên kết ngang. Liên kết dọc là sản phẩm của doanh nghiệp này là nguyên liệu đầu vào của doanh nghiệp kia. Liên kết ngang là các doanh nghiệp cùng sản xuất một loại sản phẩm.
Đánh giá về mối quan hệ giữa các doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước hiện nay, các chuyên gia cho rằng hiệu ứng lan tỏa của các doanh nghiệp FDI ở Việt Nam không lớn. Xét kênh phân phối sản phẩm cho thấy tỷ lệ sản phẩm mà các doanh nghiệp FDI phân phối thông qua các doanh nghiệp trong nước tương đối thấp, nhất là nhóm ngành dệt may. Chiều ngược lại, doanh nghiệp FDI cũng luôn có khuynh hướng dùng nguyên liệu nhập khẩu từ nước ngoài hoặc từ khu vực FDI. Tác động tràn của FDI vì thế cũng không nhiều.
Kênh cạnh tranh
Sự xuất hiện của các doanh nghiệp FDI có thể tạo ra áp lực cạnh tranh lớn cho các doanh nghiệp trong nước, về đổi mới doanh nghiệp trong cùng nhóm ngành. Các doanh nghiệp trong nước cho rằng họ đang chịu sức ép cạnh tranh mạnh ngang nhau từ các doanh nghiệp FDI và chính các doanh nghiệp trong nước. Từ đó, tác động tràn của FDI khiến cho các doanh nghiệp buộc phải nâng cao năng lực cạnh tranh.
(Theo Giáo trình Kinh tế Đầu tư (2013), Đại học Kinh tế Quốc dân và Journal of Business Research)
