Quyền chọn cổ phiếu (Stock Options) là gì? Đặc điểm

Hình minh họa (Nguồn: Red Hut)

Quyền chọn cổ phiếu (Stock Options)

Khái niệm

Quyền chọn cổ phiếu trong tiếng Anh gọi là Stock Options.

Quyền chọn cổ phiếu là những hợp đồng quyền chọn được thiết kế với tài sản cơ sở là một cổ phiếu đơn lẻ. Về mặt khái niệm, quyền chọn cổ phiếu đơn lẻ đem lại cho người nắm giữ quyền, chứ không phải nghĩa vụ, mua hoặc bán một cổ phiếu cụ thể với số lượng nhất định ở mức giả xác định vào hoặc trước một thời điểm đã biết trong tương lai.

Quyền chọn cổ phiếu cho phép nhà đầu tư đạt được những mục đích khác nhau dựa trên kì vọng cụ thể về biến động giá của cổ phiếu cơ sở. 

Chẳng hạn, nhà đầu tư có thể bảo vệ (danh mục) cổ phiếu mình đang nắm giữ trước nguy cơ giá cổ phiếu giảm trên thị trường, ổn định giá mua cổ phiếu trong tương lại ở mức cố định (thấp hơn so với giá hiện hành khi thực hiện giao dịch), kiếm lợi nhuận từ sự tăng hoặc giảm giá cổ phiếu mà không cần phải trực tiếp mua hoặc bán cổ phiếu đó.

Đặc điểm của quyền chọn cổ phiếu

Quyền chọn cổ phiếu cũng bao gồm các quyền chọn giao dịch trên Sở giao dịch và quyền chọn giao dịch trên thị trường OTC. 

Nếu ở quyền chọn OTC, các điều khoản của hợp đồng được thiết kế linh hoạt tùy theo nhu cầu cụ thể của từng người sử dụng sản phẩm, nội dung chi tiết của hợp đồng quyền chọn giao dịch trên thị trường có tổ chức (như ngày đáo hạn, giá thực hiện, giới hạn vị thế của nhà đầu tư...) lại do Sở giao dịch nơi quyền chọn đó được niêm yết qui định rõ. 

Những khoản mục chính đặc trưng cho quyền chọn cổ phiếu là:

Tài sản cơ sở: Sở giao dịch chứng khoán phái sinh lựa chọn trong số các cổ phiếu niêm yết trên một sàn giao dịch chứng khoán những mã cổ phiếu thích hợp và đủ tiêu chuẩn để làm tài sản cơ sở cho hợp đồng quyền chọn.

Qui mô hợp đồng: Tùy theo từng sở giao dịch, qui định về qui mô hợp đồng của quyền chọn cổ phiếu có thể khác nhau.

Giá thực hiện: Đối với quyền chọn cổ phiếu, giá thực hiện là mức giá cố định mà người mua quyền chọn phải trả (nếu là quyền chọn mua) hoặc được nhận (nếu là quyền chọn bán) khi người đó thực hiện quyền mua hoặc bán cổ phiếu cơ sở. 

Giá thực hiện quyền chọn đối với một cổ phiếu thường được ấn định quanh mức giá thị trường hiện hành của cổ phiếu đó trong phạm vi một khoảng giá hợp lí.

Với quyền chọn cổ phiếu, việc so sánh giữa giá thực hiện quyền chọn và giá thị trường hiện hành của cổ phiếu cơ sở cũng cho nhà đầu tư biết trạng thái của quyền chọn tại thời điểm đó. 

Một quyển chọn được gọi là ở trạng thái lãi nếu nhà đầu tư được mua cổ phiếu và giá thấp hơn giá hiện hành (quyền chọn mua) hoặc bán cổ phiếu với giá cao hơn giá hiện hành (quyền chọn bán) nếu người đó thực hiện quyền, ngược lại quyền chọn được gọi là ở trạng thái lỗ.

Ảnh hưởng của việc trả cổ tức và tách cổ phiếu: Một số điều khoản của quyền chọn cổ phiếu có thể được điều chỉnh khi diễn ra việc tách, gộp cổ phiếu cơ sở. Ta biết rằng, tách cổ phiếu xảy ra khi cổ phiếu hiện tại được chia nhỏ thành nhiều cổ phiếu, kết quả là giá cổ phiếu trên thị trường giảm xuống trong khi số lượng cổ phiếu lưu hành tăng lên tương ứng. 

(Tài liệu tham khảo, Giáo trình Chứng khoán phái sinh & Thị trường chứng khoán phái sinh, NXB Lao Động)