Nhà độc quyền phân biệt đối xử (Discriminating monopolist) là gì? Biểu diễn bằng đồ thị

Nhà độc quyền phân biệt đối xử (Discriminating monopolist)

Khái niệm

Nhà độc quyền phân biệt đối xử trong tiếng Anh là Discriminating monopolist.

Nhà độc quyền phân biệt đối xử  là nhà độc quyền có khả năng tăng lợi nhuận bằng cách chia đôi thị trường và định giá có tính chất phân biệt đối xử. Nếu không tính đến yêu cầu hai thị trường phải khác nhau ở mức độ nào đó, do đó người mua ở một thị trường không thể bán lại hàng hóa cho những người phải trả giá cao hơn trên thị trường kia, sự phân biệt giá cả chỉ có ý nghĩa khi hệ số co giãn giá của nhu cầu trên hai thị trường khác nhau.

Ví dụ: Một nhà bán lẻ có thể đặt giá khác nhau cho các sản phẩm dựa trên nhân khẩu học và vị trí của cơ sở khách hàng. Chẳng hạn, một cửa hàng hoạt động trong một khu vực giàu có có thể tính phí cao hơn so với việc bán sản phẩm ở khu vực thu nhập thấp hơn. 

Các chênh lệch về giá cũng có thể được tìm thấy ở cấp thành phố, tiểu bang hoặc khu vực. Chi phí của một lát bánh pizza tại một địa điểm đô thị lớn có thể được đặt để phù hợp với mức thu nhập dự kiến của thành phố đó.

Biểu diễn bằng đồ thị nhà độc quyền phân biệt đối xử

Trên đây là mô hình phân biệt giá cả có liên quan đến hai thị trường.

Đường cầu D(A) mà nhà độc quyền phải đối mặt trên thị trường A ít có giãn hơn đường cầu D(B) trên thị trường B. Việc cộng theo phương nằm ngang các đường cầu D(A) và D(B) đem lại cho chúng ta đường cầu D và việc cộng theo phương nằm ngang các đường doanh thu cận biện MR(A) và MR(B) đem lại cho chúng ta đường doanh thu cận biên MR. 

MC là đường chi phí cận biên của nhà độc quyền. Sản lượng tối đa hoá lợi nhuận của nhà độc quyền được xác định bởi giao điểm của đường MR với đường MC (=C). Đường đứt quãng nối hai đồ thị tại mức mà MR của nhà độc quyền trên thị trường A bằng MR trên thị trường B và đường MR tổng hợp này bằng MC của tổng anh lượng. 

Kết quả, sản lượng tối đa hoá lợi nhuận trên thị trường A là OA và trên thị trường B là OB. Tại các mức sản lượng này, nhà độc quyền phân biệt đối xử định giá OP(A) trên thị trường A và giá OP(B) thấp hơn trên thị trường B.

(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)