Mức thuế (Tax rate) là gì? Hình thức và các loại thuế

Hình minh họa (Nguồn: Financial express)

Mức thuế

Khái niệm

Mức thuế trong tiếng Anh gọi là: Tax rate.

Mức thuế là đại lượng xác định số thu (nhiều ít) so với cơ sở tính thuế và được biểu hiện dưới hình thức thuế suất hay định suất thuế.

Các hình thức của mức thuế

Mức thuế có thể được thể hiện dưới 2 hình thức: mức tuyệt đối và mức tương đối.

- Mức thuế tuyệt đối (hay còn gọi là định suất thuế) là mức thuế được tính bằng số tuyệt đối theo 1 đơn vị vật lí của đối tượng chịu thuế. Ví dụ: 1 lít xăng phải chịu thuế 1.000 đồng. 

- Mức tương đối (hay còn gọi là thuế suất) là mức thuế được tính bằng một tỉ lệ phần trăm trên một đơn vị giá trị đối tượng chịu thuế. Ví dụ, thuế tiêu thụ đặc biệt của rượu mạnh được tính bằng tỉ lệ 75% trên giá tính thuế.

Các loại mức thuế

Căn cứ vào đặc điểm của mức thuế có thể phân biệt theo các loại sau đây:

- Mức thuế thống nhất là mức nộp thuế cố định như nhau cho tất cả đối tượng chịu thuế. Loại mức thuế này không phụ thuộc vào cơ sở tính thuế. Trong lịch sử , cách đánh thuế này thường được áp dụng để đánh thuế trên đầu người (thuế thân).

- Mức thuế ổn định là mức nộp thuế được qui định theo một tỉ lệ nhất định như nhau trên cơ sở tính thuế. Dù cho cơ sở tính thuế cao thấp khác nhau thì người nộp thuế cũng chỉ phải nộp mức thuế theo tỉ lệ ổn định. Chẳng hạn, thuế lợi nhuận doanh nghiệp ở Việt Nam được qui định bằng tỉ lệ ổn định 28% trên lợi nhuận chịu thuế.

- Mức thuế lũy tiến là mức thuế phải nộp tăng dần theo mức độ tăng của cơ sở tính thuế.

Để đảm bảo mức nộp thuế lũy tiến, người ta phải thiết kế nhiều mức thuế suất ứng với mỗi bậc thuế của cơ sở tính thuế đó hình thành biểu thuế suất gọi là biểu thuế suất lũy tiến. Thông thường có 3 loại biểu thuế suất lũy tiến:

+ Biểu thuế lũy tiến giản đơn là loại biểu thuế chia cơ sở tính thuế thành các bậc chịu khác nhau, ứng với mỗi bậc chịu thuế có qui định mức thuế phải nộp bằng số tuyệt đối.

+ Biểu thuế lũy tiến từng phần là loại biểu thuế chia cơ sở tính thuế thành nhiều bậc chịu thuế khác nhau, ứng với mỗi bậc thuế có qui định các mức thuế suất tăng dần tương ứng. Số thuế phải nộp là tổng số thuế tính theo từng bậc thuế với thuế suất tương ứng.

+ Biểu thuế lũy tiến toàn phần là loại biểu thuế chia cơ sở tính thuế thành nhiều bậc chịu thuế khác nhau, ứng với mỗi bậc thuế có qui định các mức thuế suất tăng dần tương ứng với mức tăng của cơ sở tính thuế. Số thuế phải nộp là số thuế tính theo cơ sở tính thuế đó với thuế suất tương ứng.

- Mức thuế lũy thoái là mức thuế phải nộp giảm dần theo mức độ tăng của cơ sở tính thuế.

(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Thuế, PGS.TS Nguyễn Thị Liên, PGS.TS Nguyễn Văn Hiệu, 2019, NXB Tài chính)