Máy bay do Trung Quốc sản xuất vừa thực hiện chuyến bay thương mại đầu tiên, liệu có đủ sức cạnh tranh với Airbus hay Boeing?

Dấu mốc quan trọng

Theo South China Morning Post (SCMP), C919 - máy bay chở khách thân hẹp đầu tiên được phát triển bởi Trung Quốc - vừa hoàn thành chuyến bay thương mại đầu tiên vào ngày 28/5. Chuyến bay là một cột mốc quan trọng trong nỗ lực của Trung Quốc nhằm thách thức thế độc quyền của Boeing và Airbus trong lĩnh vực sản xuất máy bay chở khách.

Mang số hiệu MU9191, chuyến bay do hàng hàng không China Eastern khai thác chở hơn 130 hành khách rời sân bay Hồng Kiều, Thượng Hải vào khoảng 10h30 (giờ địa phương). Chuyến bay được chào đón bằng vòi rồng khi đáp xuống sân bay Thủ đô Bắc Kinh lúc 12h30, theo kênh truyền hình CCTV.

Chuyến bay thương mại kéo dài hai giờ diễn ra sau 16 năm nghiên cứu, phát triển của Tập đoàn Máy bay Thương mại Trung Quốc (COMAC) và giữa lúc Trung Quốc tìm cách giảm sự phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài.

Tại buổi lễ ra mắt chuyến bay, Tổng Giám đốc China Eastern, ông Li Yangmin cho biết: “Sự an toàn, độ tin cậy và khả năng đảm bảo hiệu suất của C919 đều đã được chứng minh đầy đủ”.

Vào năm 2014, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đến thăm văn phòng COMAC và kêu gọi nỗ lực “không ngừng” nhằm phát triển và sản xuất máy bay chở khách cỡ lớn, gọi chúng là “biểu tượng về trình độ ngành hàng không và dấu hiệu quan trọng về sức mạnh tổng thể của một quốc gia”.

Ông David Yu, giáo sư tài chính tại Đại học New York Thượng Hải, cho biết tốc độ sản xuất C919 tương đối “thận trọng”. Ông nói: “[Tốc độ sản xuất] vẫn còn khá thấp ngay cả đối với thị trường Trung Quốc. COMAC chỉ mới khởi động”.

“Bây giờ, điểm mấu chốt là đưa những chiếc máy bay lên không trung, giúp chúng hoạt động bình thường mà không mất quá nhiều thời gian”, ông nói thêm.

“Máy bay mới thường có lỗi, vì vậy tôi chắc chắn rằng dòng máy bay này sẽ gặp trục trặc ban đầu. COMAC cần giải quyết những vấn đề này một cách nhanh chóng để các hãng hàng không có thể tin tưởng sử dụng máy bay vì họ đã đầu tư rất nhiều tiền”, ông giải thích.

Có cạnh tranh nổi với Airbus, Boeing?

C919 được thiết kế để cạnh tranh với Boeing 737 và A320 của Airbus. C919 đã thực hiện chuyến bay thử nghiệm đầu tiên vào năm 2017 và được Cục Hàng không Dân dụng Trung Quốc (CAAC) chứng nhận bay vào tháng 9/2022, sau 14 năm phát triển. Song, C919 vẫn chưa được các cơ quan quản lý tại Mỹ và châu Âu cấp phép.

Vào tháng 12/2022, COMAC đã bàn giao chiếc C919 đầu tiên cho China Eastern. Dòng máy bay được thiết kế để chở từ 158 đến 192 hành khách.

China Eastern đã đặt hàng 4 chiếc C919 vào tháng 5/2022 với giá 99 triệu USD mỗi chiếc. COMAC cho biết họ có kế hoạch chuyển giao phần còn lại của các đơn đặt hàng trong vòng hai năm tới. 

Tại triển lãm hàng không lớn nhất của Trung Quốc ở Chu Hải vào tháng 11 năm ngoái, COMAC tuyên bố đã nhận được đơn hàng 300 chiếc C919 từ 7 công ty cho thuê máy bay, chỉ hơn một tháng sau khi nhận được chứng nhận từ CAAC.

Theo một báo cáo từ Viện Nghiên cứu Trung Quốc Mercator (Merics), đến cuối năm 2022,COMAC nhận được 305 đơn hàng tại Trung Quốc, trong khi Airbus dẫn đầu thị trường với 656 đơn hàng cho dòng máy bay A320 và Boeing chỉ nhận được 116 đơn hàng cho dòng 737.

Phó Tổng giám đốc COMAC Zhang Yujin cho biết tính đến tháng 1/2023 công ty đã nhận được hơn 1.200 đơn hàng C919.

Theo Merics, máy bay chở khách sản xuất trong nước của Trung Quốc có thể phá vỡ thế độc quyền của Boeing và Airbus tại thị trường nội địa và thế giới bất chấp sự phụ thuộc của đất nước tỷ dân vào linh kiện của nước ngoài.

Quy mô thị trường hàng không tại Trung Quốc, chính sách công nghiệp mạnh mẽ và một lĩnh vực do các công ty nhà nước dẫn dắt mang lại cho C919 lợi thế để thúc đẩy “các mục tiêu chiến lược” của Bắc Kinh trong lĩnh vực hàng không.

Chính phủ Trung Quốc đã vạch ra kế hoạch để giúp C919 giành được 10% thị phần nội địa vào năm 2025.Trong khi đó, hoạt động kinh doanh của Boeing tại Trung Quốc đã gặp khó do mối quan hệ xấu đi giữa Bắc Kinh và Washington.

Dòng máy bay 737 MAX của hãng đã bị cấm hoạt động tại Trung Quốc trong hơn 4 năm, sau hai vụ tai nạn nghiêm trọng tại Indonesia và Ethiopia. Mãi đến tháng 1/2023, loại máy bay này mới được cấp phép trở lại.

Merics cho biết máy bay chở khách thân hẹp là “kế sinh nhai” cho các hãng máy bay, chiếm khoảng 60% tổng số máy bay được sản xuất. 

Tuy nhiên, theo Merics, quá trình đưa C919 vào đội bay của các hãng hàng không Trung Quốc sẽ diễn ra dần dần, bởi họ đã quen với việc vận hành máy bay chở khách của phương Tây.

Ba hãng hàng không quốc doanh lớn của Trung Quốc là China Southern, Air China và China Eastern đã đặt tổng cộng 294 chiếc A320 và 737, nhưng chỉ đặt hàng 20 chiếc C919.

Mặt khác, Trung Quốc đặt nhiều hy vọng rằng C919 sẽ giảm sự phụ thuộc của nước này vào công nghệ nước ngoài khi mối quan hệ với các nước phương Tây xấu đi.

Tuy nhiên, hầu hết linh kiện sử dụng cho C919 đều được nhập khẩu từ nước ngoài, bao gồm động cơ, hệ thống điện tử, hệ thống điều khiển, thông tin liên lạc và càng đáp.

Dù vậy, COMAC đã nỗ lực để thay thế một số linh kiện nước ngoài, chẳng hạn như động cơ LEAP của CFM International - sản xuất bởi liên doanh giữa GE Aviation của Mỹ và Safran Aircraft Engines của Pháp.