Đô thị nén (Compact City) là gì? Tiêu chí và hình thái phát triển

Hình minh họa (Nguồn Boredpanda.com)

Đô thị nén (Compact City)

Đô thị nén trong tiếng Anh gọi là Compact City.

Đô thị nén là đô thị có mô hình tổ chức không gian tập trung dựa trên ba đặc điểm cơ bản về không gian: mật độ và khoảng cách, liên kết không gian bằng hệ thống giao thông công cộng, đặc điểm tiếp cận tới việc làm và dịch vụ.

Đô thị nén đa trung tâm là đô thị có mô hình tổ chức không gian với nhiều trung tâm khác nhau, có tính chất độc lập hoặc phụ thuộc lẫn nhau. Mỗi trung tâm đều có tiêu chí của đô thị nén và chúng được liên kết với nhau bằng hệ thống giao thông công cộng.

Các hình thái phát triển đô thị nén

Phát triển đô thị nén bền vững: Phát triển đô thị mà đáp ứng các mục tiêu đô thị bền vững, bao gồm kinh tế, thịnh vượng, chất lượng môi trường, công bằng xã hội… để phát huy tài nguyên đất đai nhưng không ảnh hưởng tới khả năng của thế hệ tương lai khi đáp ứng nhu cầu của họ.

Phát triển đô thị nén theo vết dầu loang: Mở rộng đô thị thiếu kiểm soát với đặc điểm mật độ thấp, chức năng riêng biệt, cung cấp hạ tầng dàn trải. Các hình thái phát triển này phổ biến dưới dạng "phát triển nhảy cóc", khi các dự án phát triển bố trí tại khu vực đất đai chưa phát triển. Đặc điểm phổ biến với các đô thị hướng tới dự án phát triển ngoài qui hoạch.

Phát triển đô thị nén dựa trên đầu mối giao thông công cộng: Là mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng, trong đó hệ thống trung tâm đô thị và trung tâm khu vực được bố trí tích hợp chức năng trong vòng bán kính 500 - 800m (hoặc 10 phút đi bộ) từ các điểm nút giao thông công cộng và trục giao thông công cộng, phát triển thành cấu trúc của đô thị.

Tiêu chí về hình thái đô thị nén

Trên thế giới đã có rất nhiều lí luận về mô hình đô thị nén và thực tiễn triển khai. Đô thị nén được phát triển mở rộng ra trong suốt quá trình phát triển đô thị, từ xuất phát điểm là mô hình phát triển tập trung nén chuyển sang mô hình bảo vệ môi trường, quĩ đất nông nghiệp, do mở rộng cuộc sống và thịnh vượng của đô thị.

1. Mật độ xây dựng

Mật độ xây dựng nén: Sử dụng mật độ cao, không gian liên tục và khoảng cách gần nhau, ranh giới rõ ràng giữa đô thị và đất nông thôn, không gian công cộng đảm bảo, được phân theo các cấp.

- Mật độ xây dựng cấp công trình

- Mật độ xây dựng cấp khu vực

- Mật độ xây dựng cấp đô thị

Yếu tố nén do tăng mật độ: Mỗi một đơn vị khu vực đô thị gồm cả ở và nơi làm việc. Mỗi một đơn vị có số dân và việc làm giống nhau nhưng được phân bố có khoảng cách gần nhau, sau đó mỗi một đơn vị lại giữ nguyên vị trí đó nhưng với diện tích chiếm đất nhỏ hơn do tăng mật độ. Kết quả là sẽ tạo ra trung tâm đô thị nén có mật độ cao gấp hai lần.

2. Hệ thống trung tâm đa chức năng

Khoảng cách tiếp cận từ nhà tới nơi làm việc (văn phòng, dịch vụ, sản xuất…). Đa số dân cư tiếp cận tới dịch vụ bằng đi bộ hoặc giao thông công cộng. Có bốn cấp độ hệ thống trung tâm theo tiêu chí qui mô và khoảng cách bao gồm:

- Thành phố cực lớn, đa cực, ít nhất có 2 thành phố trong thành phố, mối quan hệ giữa khu dân cư qui mô 500.000 người và khu vực xung quanh phục vụ trong bán kính một giờ xe chạy.

- Thành phố cực lớn, một cực, mối quan hệ giữa khu dân cư qui mô 500.000 người và khu vực xung quanh phục vụ trong bán kính một giờ xe chạy.

- Thành phố trung bình, mối quan hệ giữa khu dân cư qui mô 200.000 người tới 500.000 người và khu vực xung quanh phục vụ trong bán kính một giờ xe chạy.

- Thành phố trung bình, mối quan hệ giữa khu dân cư qui mô 200.000 người và khu vực xung quanh phục vụ trong bán kính một giờ xe chạy.

- Vùng kết nối với khu dân cư có dân số 50.000 người, không có đô thị.

3. Các hoạt động liên kết được với GTCC

Là mô hình không gian đô thị gắn với hệ thống giao thông công cộng trong bán kính 400m (10 phút đi bộ) từ nhà ga hệ thống giao thông công cộng. Khai thác lợi thế về giao thông và sử dụng đất, hướng tới mật độ xây dựng cao với chức năng đa dạng.

(Tài liệu tham khảo: moc.gov.vn – trang Web chính thức Bộ Xây Dựng)