Vụ Grab mua Uber: Phán quyết đi ngược với kết luận điều tra
Cuối tháng 6 vừa qua, căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 107 Luật Cạnh tranh 2004, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (Cục CT&BVNTD – Bộ Công Thương) đã gửi đơn khiếu nại tới Hội đồng Cạnh tranh về Quyết định số 26/QĐ-HĐXL ngày 17/6/2019 của Hội đồng Cạnh tranh liên quan đến hành vi Grab mua lại Uber tại thị trường Việt Nam.
Theo đơn khiếu nại, Cục CT&BVNTD không nhất trí với Quyết định số 26/QĐ-HĐXL về nội dung: Không chấp nhận đề nghị của cơ quan điều tra, về việc áp dụng hình thức xử phạt và biện pháp khắc phục tác động hạn chế cạnh tranh đối với Công ty TNHH GrabTaxi (Grab) và Công ty TNHH Uber Việt Nam (Uber Việt Nam).
Cục CT&BVNTD cũng không đồng tình với quyết định của Hội đồng Cạnh tranh khi phán quyết: Việc mua bán, chuyển nhượng và tiếp nhận nghĩa vụ giữa hai công ty này không cấu thành hành vi tập trung kinh tế theo hình thức mua lại doanh nghiệp, quy định tại khoản 3 Điều 17 Luật Cạnh tranh và Điều 34 Nghị định số 116/2005/NĐ-CP ngày 15/9/2005 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Cạnh tranh.
Một số quốc gia đã vào cuộc điều tra thương vụ mua bán giữa Uber, Grab.(Ảnh minh họa: KT)
Cục CT&BVNTD cho rằng, bản chất và nội dung của giao dịch mua bán, chuyển nhượng và tiếp nhận nghĩa vụ là việc Grab mua toàn bộ tài sản của Uber Việt Nam dẫn tới Grab đã kiểm soát, chi phối toàn bộ hoạt động kinh doanh của Uber. Do đó, hành vi bị điều tra là hành vi tập trung kinh tế theo hình thức mua lại doanh nghiệp quy định tại khoản 3 Điều 17 Luật Cạnh tranh.
Căn cứ các chứng cứ và lập luận trong hồ sơ vụ việc về việc xác định thị trường liên quan và thị phần kết hợp, Cục CT&BVNTD xác định bên bị điều tra đã vi phạm hành vi không thông báo tập trung kinh tế quy định tại Điều 20 Luật Cạnh tranh 2004; vi phạm hành vi tập trung kinh tế bị cấm quy định tại Điều 18 Luật Cạnh tranh 2004 cụ thể là hành vi mua lại doanh nghiệp bị cấm theo quy định tại Điều 25 Nghị định số 71/2014/NĐ-CP.
Cục CT&BVNTD nêu rõ, việc giải quyết đơn khiếu nại quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh sẽ được thực hiện theo quy định tại Điều 109, Điều 111 và Điều 112 của Luật Cạnh tranh 2004. Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ khiếu nại, Hội đồng Cạnh tranh có trách nhiệm giải quyết khiếu nại theo thẩm quyền.
Trường hợp Hội đồng Cạnh tranh chưa ban hành quyết định giải quyết khiếu nại trước ngày 1/7/2019 (ngày có hiệu lực của Luật Cạnh tranh 2018), vụ việc sẽ được tiếp tục xử lý theo quy định tại khoản 2 Điều 118 của Luật Cạnh tranh 2018: “Hành vi vi phạm đang bị điều tra, xử lý, giải quyết khiếu nại quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh mà vẫn bị xác định vi phạm quy định của Luật này thì tiếp tục bị điều tra, xử lý, giải quyết khiếu nại theo quy định của Luật này.
Trường hợp hình thức xử lý hoặc mức phạt tiền đối với hành vi vi phạm theo quy định của Luật này cao hơn quy định của Luật Cạnh tranh số 27/2004/QH11 thì áp dụng quy định của Luật Cạnh tranh số 27/2004/QH11”.
Liên quan đến phán quyết của Hội đồng Cạnh tranh về vụ việc này, ông Nguyễn Sinh Nhật Tân, Cục trưởng Cục CT&BVNTD (Bộ Công Thương) cho biết, Cục CT&BVNTD có chức năng điều tra, xem xét vụ việc cạnh tranh trong đó có vụ việc Grab mua lại Uber. Trong quá trình điều tra chính thức và bổ sung, Cục CT&BVNTD đã có báo cáo và kết luận điều tra liên quan, chuyển sang Hội đồng Cạnh tranh xử lý xem xét.
Hội đồng Cạnh tranh đã mở phiên điều trần kín để nghe các bên, bao gồm: Cơ quan điều tra (Cục CT&BVNTD) cùng các bên liên quan là đại diện Grab và Uber có liên quan đến thương vụ sáp nhập Grab, Uber.
Sau đó, Hội đồng Cạnh tranh đã có phán quyết nêu rõ việc “không chấp nhận đề nghị của cơ quan điều tra về hình thức xử phạt và biện pháp khắc phục các biện pháp cạnh tranh, đối với các việc Grab, Uber”.
“Quyết định này đã đi ngược kết luận điều tra của Cục CT&BVNTD. Điều này thể hiện rõ tính độc lập cao giữa 2 cơ quan. Cục CT&BVNTD với vai trò thẩm định, điều tra, là nơi xem xét điều tra, tìm chứng cứ, còn thẩm quyền của Hội đồng Cạnh tranh chính là người xem xét quyết định”, ông Tân nói.
Ông Tân cũng cho biết, phán quyết của Hội đồng Cạnh tranh đặt ra hơi khác, theo hướng Grab mua lại Uber là không vi phạm. Trong khi đó, các quốc gia khác như Singapore, Philippines có phán quyết về việc xử phạt và coi đó là vi phạm bên cạnh hành vi khác.
“Chính vì vậy, Cục CT&BVNTD đã có đơn khiếu nghị lại để Hội đồng Cạnh tranh xem xét lại, bởi vấn đề này đặt ra dựa trên phán quyết, chưa thể kết luận và nhận định về hành vi và tình tiết điều tra, xem xét”, ông Tân nói.
Phủ nhận quan điểm cho rằng Luật Cạnh tranh Việt Nam còn nhiều kẽ hở, không bảo vệ kinh doanh môi trường lành mạnh như các nước, ông Nguyễn Sinh Nhật Tân nêu rõ, việc thỏa thuận mua bán sáp nhập là quyền của các doanh nghiệp. Việc làm này chỉ không lành mạnh khi có tác động hạn chế cạnh tranh đáng kể trên thị trường.
Ông Tân cũng khẳng định, Luật Cạnh tranh luôn tôn trọng quyền tự do của doanh nghiệp trong việc mua, bán sáp nhập, khi việc mua bán đó có tác động tiêu cực và làm hạn chế cạnh tranh đến một mức độ nhất định thì mới bị xem xét và xử lý.
