Từ tài sản cả thế giới ước ao, trái phiếu kho bạc Mỹ bỗng trở thành thứ nhà đầu tư ghẻ lạnh

Được Phố Wall quảng cáo là tài sản an toàn tuyệt đối và không hề có rủi ro, trái phiếu kho bạc Mỹ từ lâu đã trở thành nơi đầu tiên mà các nhà đầu tư tìm đến trong thời kỳ hỗn loạn.

Giá trái phiếu kho bạc từng tăng mạnh trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2007 - 2009, trong sự kiện khủng bố 11/9 và thậm chí khi xếp hạng tín dụng của chính nước Mỹ bị hạ.

Tuy nhiên, vào thời điểm hiện tại, khi Tổng thống Donald Trump thực hiện một cuộc cải tổ lớn đối với hệ thống thương mại toàn cầu, vị thế là nơi trú ẩn an toàn của trái phiếu kho bạc đang ngày càng bị ngờ vực.

Lợi suất, đặc biệt là đối với các trái phiếu kỳ dài hạn hơn, đã tăng vọt trong những ngày gần đây, trong khi đồng USD lao dốc. Đáng lo ngại hơn chính là mô hình biến động trên thị trường.

Các nhà đầu tư đang bán tháo trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 và 30 năm - đẩy giá đi xuống và kéo lợi suất đi lên - cùng lúc họ đang điên cuồng bán tháo cổ phiếu, tiền ảo và các tài sản rủi ro khác.

Xu hướng ngược lại cũng xảy ra, tức là giá trái phiếu bật tăng khi các tài sản rủi ro khác đi lên.

Nói một cách khác, trái phiếu kho bạc đang giao dịch như một tài sản rủi ro. Hoặc như cựu Bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ Lawrence Summers nói, giống như nợ của một nền kinh tế thị trường mới nổi.

Ngay cả khi xu hướng trên phai nhạt khi biến động trên thị trường chứng khoán bình ổn trở lại trong tương lai, hầu hết các nhà phân tích đều nhận định rằng các nhà đầu tư đang muốn gửi đến chính phủ Mỹ một thông điệp.

Đó là, Washington không nên coi thường vấn đề niềm tin của các nhà đầu tư vào trái phiếu kho bạc nữa, đặc biệt là sau nhiều năm chính phủ vay nợ nặng tay. Chưa kể, với các chính sách của ông Trump, nhiều chủ nợ lớn nhất của Mỹ có thể đang không mấy hài lòng.

Đây là vấn đề có ý nghĩa sâu sắc đối với hệ thống tài chính toàn cầu. Là tài sản “không rủi ro” của thế giới, trái phiếu kho bạc Mỹ được sử dụng làm chuẩn mực cho nhiều thứ khác, từ cổ phiếu, trái phiếu chính phủ đến lãi vay mua nhà và tài sản thế chấp cho các khoản vay trị giá hàng nghìn tỷ USD mỗi ngày.

Theo ông Jim Grant, nhà sáng lập nền tảng tin tức Grant’s Interest Rate Observer, trái phiếu kho bạc và đồng bạc xanh có được sức mạnh từ “nhận định của thế giới về năng lực quản trị tài khoá và tiền tệ của Mỹ, cũng như nhờ sự vững chắc của các tổ chức chính trị và tài chính Mỹ”.

“Có thể, thế giới đang xem xét lại nhận định đó”, vị chuyên gia cảnh báo.

Trao đổi với Bloomberg, chiến lược gia Padhraic Garvey của ING cho hay: “Trái phiếu kho bạc đang không hoạt động như một nơi trú ẩn an toàn. Nếu chúng ta rơi vào suy thoái, lợi suất sẽ có cơ hội giảm xuống. Tuy nhiên, hiện tại trái phiếu kho bạc đang bị tô vẽ như một sản phẩm tồi tệ và đó không phải điều dễ chịu”.

Vòng tròn luẩn quẩn

Không phải ai cũng tin rằng các nhà đầu tư đang mất niềm tin vào sự an toàn của nợ chính phủ Mỹ.

Ông Benson Durham, người đứng đầu bộ phận phân bổ tài sản toàn cầu tại Piper Sandler và là cựu chuyên gia kinh tế của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), đã thực hiện phân tích của riêng mình bằng cách so sánh các số liệu chính của thị trường trái phiếu kho bạc Mỹ với châu Âu.

Một số thước đo cho thấy các nhà đầu tư đã yêu cầu mức chênh lệch thấp hơn để sở hữu trái phiếu kho bạc so với trái phiếu Đức và Anh trong những ngày gần đây, ông Durham nhận ra.

Những người khác cho rằng các yếu tố kỹ thuật là nguyên nhân đằng sau đợt bán tháo trái phiếu kho bạc kỳ dài hạn. Theo Bloomberg, có những dấu hiệu cho thấy các quỹ đầu cơ đang huỷ bỏ những giao dịch dùng đòn bẩy hưởng lợi từ mức chênh lệch giá giữa trái phiếu kho bạc và hợp đồng hoán đổi lãi suất hoặc hợp đồng tương lai.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ Scott Bessent ủng hộ quan điểm nói trên trong một cuộc phỏng vấn trên Fox Business vào đầu tuần này. Ông nói các quỹ sử dụng đòn bẩy đang huỷ bỏ giao dịch vì bị lỗ. Khi họ xong việc, thị trường sẽ bình tĩnh trở lại.

“Tôi không tin có vấn đề gì mang tính hệ thống. Tôi nghĩ đây là một quá trình giảm đòn bẩy gây khó chịu nhưng cũng là chuyện thường tình trên thị trường trái phiếu”, vị bộ trưởng nói.

Cuộc đấu giá trái phiếu kho bạc kỳ hạn 30 năm vào ngày 10/4 đã chứng kiến các nhà đầu tư mua vào khoảng 22 tỷ USD nợ chính phủ Mỹ. Điều này cho thấy trái phiếu kho bạc vẫn hấp dẫn ngay cả trong giai đoạn bị bán tháo.

Dù vậy, những người khác vẫn cho rằng lo ngại về tác động của chính sách thuế quan đến tăng trưởng kinh tế và lạm phát Mỹ đang gây ra làn sóng “di cư” ồ ạt sang tiền mặt và thúc đẩy nhà đầu tư thanh lý ngay cả những tài sản chất lượng cao.

“Mọi người có lý do khi lo lắng về tình hình quản trị kinh tế nói chung”, ông Durham lưu ý. “Tuy nhiên, tôi không rõ rằng đây có phải là lúc mọi người trừng phạt các tài sản Mỹ hay không”.

Đà tăng của lợi suất trái phiếu kho bạc gây rủi ro cho mục tiêu cắt giảm thuế suất trong nước và kiểm soát thâm hụt ngân sách của chính quyền ông Trump. Và đây quả thực là một trong những lý do đằng sau việc ông Trump tạm hoãn thuế đối ứng với gần 60 đối tác thương mại trong 90 ngày vào ngày 9/4.

“Lãi suất dài hạn đang tăng vọt, ngay cả khi thị trường chứng khoán giảm mạnh”, cựu Bộ trưởng Summers đăng trên mạng xã hội vào đầu tuần này. “Chúng ta đang bị các thị trường tài chính toàn cầu đối xử như một thị trường mới nổi có vấn đề”.

Ông cảnh báo “điều này có thể gây ra đủ loại vòng xoáy luẩn quẩn nếu xét đến khối nợ, thâm hụt ngân sách của chính phủ và sự phụ thuộc của Mỹ vào người mua nước ngoài”.

Nếu các nhà đầu tư nước ngoài quyết định tiếp tục rút lui khỏi các tài sản Mỹ, nỗi đau có thể rất lớn. Theo ông Torsten Slok, nhà kinh tế trưởng tại Apollo Global Management, họ đang nắm giữ khoảng 7.000 tỷ USD trái phiếu kho bạc, 19.000 tỷ USD cổ phiếu và 5.000 tỷ USD nợ doanh nghiệp Mỹ, chiếm khoảng 20 - 30% tổng thị trường.

Chưa kể, tác động lần này có thể sẽ rất khác vì Fed, vốn đang lo ngại rằng thuế quan có thể thúc đẩy lạm phát tăng vọt, nhiều khả năng sẽ không giải cứu thị trường trái phiếu bằng cách hạ lãi suất trong thời gian tới.