Thị trường cà phê Bắc Phi có gì hot?

Theo Thương Vụ Việt Nam tại Algeria, cùng với chè, hiện nay cà phê đã trở thành đồ uống nóng ngày càng được ưa chuộng của người dân Bắc Phi Arab.

Ở một số quốc gia như Algeria, cà phê là sản phẩm thiết yếu bên cạnh các loại thực phẩm khác như bánh mì, dầu ăn, đường, sữa.

Mỗi năm, Algeria nhập khẩu khoảng 130.000 tấn cà phê hạt các loại, trong đó Việt Nam cung cấp trên 50% sản lượng. 

Mặt khác, tại Bắc Phi, số lượng người nước ngoài, chủ yếu là châu Âu đến sinh sống và làm việc ngày một nhiều. Vì vậy, nhu cầu nhập khẩu cà phê tăng mạnh, nhất là khi nơi đây không trồng được loại cây này.

Tình hình xuất khẩu cà phê của Việt Nam sang châu Phi

Theo số liệu của Thương vụ Việt Nam tại Algeria, cà phê là một trong những mặt hàng nông sản của Việt Nam đã có mặt tại châu Phi, chủ yếu là các nước Bắc Phi từ nhiều năm nay. 

Năm 2019, Việt Nam xuất khẩu cà phê sang 13 quốc gia châu Phi với kim ngạch 153 triệu USD. 

Thị trường nhập khẩu chính gồm Algeria (111 triệu USD), Ai Cập (15,8 triệu USD), Morocco (15,4 triệu USD), Tunisia (4,9 triệu USD), Nam Phi (4,5 triệu USD)... So với tổng kim ngạch xuất khẩu cà phê giai đoạn 2011 - 2018 ra toàn cầu là 3,13 tỉ USD/năm thì con số này còn khiêm tốn.

Phần lớn cà phê nhập khẩu vào Bắc Phi dưới dạng cà phê thô (cà phê chưa rang xay và chưa khử cafein), trong đó 80% cà phê nhập khẩu là cà phê robusta và 20% là arabica. 

Khi nhập khẩu về, các công ty rang xay sẽ trộn các loại cà phê theo tỷ lệ phù hợp với người tiêu dùng. 

Ngoài ra, các nước Hồi giáo chủ yếu nhập khẩu cà phê nhân xanh chưa rang xay (green bean) về tự chế biến là nhằm để bảo đảm tiêu chuẩn halal và hưởng thuế nhập khẩu thấp hơn.

Về cơ bản, cà phê nhập khẩu vào Bắc Phi phải tuân thủ kiểm tra chất lượng và quy định chặt chẽ, do một cơ quan chống gian lận và một phòng thí nghiệm đảm nhiệm, đây là rào cản đầu tiên trước khi hàng hóa vào nội địa nước nhập khẩu. 

Các chuyên gia sẽ phân tích mẫu lấy từ các bao khác nhau để kiểm tra xem có đáp ứng được các tiêu chuẩn qui định hay không. 

Về mặt pháp lý, trong mẫu 300 gram, trọng lượng nhân hỏng không được vượt quá 10%, nếu không hàng sẽ bị giữ lại tại cảng nhập khẩu. 

Mức thuế nhập khẩu trung bình là 25% đối với cà phê chưa rang xay và 70% đối với cà phê rang xay. 

Riêng tại Algeria, tổng thuế và phí nhập khẩu áp dụng đối với cà phê chưa rang xay lên đến 61% (Algeria hiện chưa phải là thành viên của WTO).

Tại Bắc Phi, cà phê thô của Việt Nam phải cạnh tranh với cà phê đến từ các nước Colombia, Brazil, Guatemala, Indonesia, Ấn Độ, Bờ Biển Ngà, Cameroon, Uganda...

Tại châu Phi nói chung, việc tiêu thụ cà phê không đóng bao vẫn chiếm ưu thế do giá rẻ và các đòi hỏi chuẩn mực vệ sinh, chất lượng không cao. Tuy nhiên, thị trường cà phê đóng gói đang cạnh tranh hơn và thu hút nhiều nhà rang xay trong ngoài nước. 

Người dân nơi đây dần trở thành người tiêu dùng sành điệu, đòi hỏi mặt hàng có chất lượng cao, tiện lợi.

Việc xuất khẩu cà phê hộp, cà phê hòa tan của Việt Nam vào các nước Bắc Phi cho đến nay vẫn còn hạn chế. 

Thương vụ lưu ý, người tiêu dùng địa phương thường uống rất ngọt và đánh giá cà phê hòa tan nhập khẩu nói chung chưa có đủ độ đường, thường e ngại về vấn đề đảm bảo tiêu chuẩn halal (liên quan đến các thành phần bổ sung như sữa bột), nhất là khi đưa hàng vào hệ thống siêu thị.

Nhằm thúc đẩy xuất khẩu vào thị trường châu Phi, Bộ Công Thương đã và đang đang tích cực triển khai nhiều giải pháp, trong đó tổ chức các hoạt động xúc tiến thương mại tại một số thị trường tiềm năng như Bắc Phi, Nam Phi, Trung Đông... để nâng dần sản lượng cà phê chế biến xuất khẩu, từng bước tạo nền tảng cho các thương hiệu cà phê chế biến của Việt Nam.

Châu Phi đóng góp 12% sản lượng cà phê thế giới

Theo thống kê của Thương vụ Việt Nam tại Algeria, không chỉ là thị trường nhập khẩu, châu Phi (nhất là khu vực Đông Phi, Tây Phi và Trung Phi) cũng là lục địa sản xuất cà phê với 34 trên 55 nước trồng loại cây này, đóng góp 12% sản lượng cà phê thế giới. 

Nổi tiếng nhất là Ethiopia, quê hương của cây cà phê, cung cấp 5% sản lượng cà phê arabica thế giới. 

Cà phê là mặt hàng xuất khẩu số một của quốc gia Đông Phi này, chiếm khoảng 25% tổng giá trị xuất khẩu của Ethiopia. 

Tiếp đến là Uganda, chiếm 3% sản lượng cà phê arabica và robusta thế giới. Ngoài ra, Bờ Biển Ngà cũng là nước sản xuất cà phê robusta lớn thứ ba châu Phi và thứ nhất Tây Phi.

Top 10 nước sản xuất cà phê lớn nhất thế giới năm 2019