Qui luật giá trị (The law of value) là gì? Hình thức biểu hiện và vai trò

Hình minh họa (Nguồn: gspeo)

Qui luật giá trị

Khái niệm

Qui luật giá trị trong tiếng Anh gọi là: The law of value.

Nội dung của qui luật giá trị theo kinh tế học Mác xít như sau: 

Lượng giá trị của hàng hóa được quyết định bởi thời gian lao động xã hội cần thiết để sản xuất ra hàng hóa, hàng hóa phải được trao đổi trên nguyên tắc ngang giá.

Hình thức biểu hiện của qui luật giá trị 

- Biểu hiện tiền của giá trị hàng hóa chính là giá cả 

- Hàng hóa lấy giá trị làm cơ sở để tiến hành trao đổi ngang giá, yêu cầu giá cả phải phù hợp với giá trị

- Giá cả hàng hóa là nội dung và cơ sở khách quan của giá cả, còn giá cả là hình thức biểu hiện của giá trị.

Vai trò của qui luật giá trị 

- Thứ nhất: Điều tiết sản xuất và lưu thông hàng hóa 

- Thứ hai: Kích thích lực lượng sản xuất phát triển 

- Thứ ba: Phân hóa xã hội một cách ngẫu nhiên

Qui luật giá trị với sự hình thành và vận động của giá cả 

1. Sự hình thành tỉ suất lợi nhuận bình quân và giá cả sản xuất 

❖ Cạnh tranh trong nội bộ ngành và sự hình thành giá trị thị trường 

- Cạnh tranh trong nội bộ ngành là sự cạnh tranh giữa các hãng kinh doanh trong cùng một ngành hàng, sản xuất một loại sản phẩm, nhằm giành giật những điều kiện sản xuất và tiêu thụ có lợi nhất để thu được lợi nhuận siêu ngạch 

- Kết quả của sự cạnh tranh trong nội bộ ngành là sự hình thành giá trị thị trường của hàng hóa

❖ Cạnh tranh giữa các ngành và sự hình thành tỉ suất lợi nhuận bình quân 

- Cạnh tranh giữa các ngành: Là sự cạnh tranh giữa các hãng kinh doanh trong các ngành sản xuất và kinh doanh những hàng hóa khác nhau, nhằm giành giật những nơi đầu tư có lợi nhất 

- Tỉ suất lợi nhuận bình quân là con số trung bình của tất cả những tỉ suất lợi nhuận khác nhau của các ngành trong xã hội

- Lợi nhuận bình quân là số lợi nhuận bằng nhau của những tư bản bằng nhau đầu tư vào các ngành sản xuất khác nhau

❖ Công thức: 

Tỉ suất LNBQ (%) = (Tổng giá trị thặng dư XH x 100) / Tổng tư bản XH

Lợi nhuận BQ = (Tư bản ứng trước) x (Tỉ suất LNBQ)

❖ Sự chuyển hóa của giá trị hàng hóa thành giá cả sản xuất 

- Giá cả sản xuất là hình thức chuyển hóa của giá cả hàng hóa 

- Giá cả hàng hóa là hình thái chuyển hóa của giá trị hàng hóa

- Khi giá cả sản xuất hình thành thì giá cả thị trường không xoay quanh giá trị hàng hóa nữa mà xoay quanh giá cả sản xuất 

Như vậy, khi giá trị hàng hóa chuyển hóa thành giá cả sản xuất thì qui luật giá trị có hình thức biểu hiện là qui luật giá cả sản xuất.

❖ Đặc trưng các yếu tố cấu thành giá cả sản xuất với tư cách là cơ sở hình thành mức giá cả thị trường 

➢ Đặc trưng của chi phí xã hội cần thiết

+ Thứ nhất: chi phí xã hội cần thiết chỉ bao gồm những chi phí để có được giá trị sử dụng cho tiêu dùng tại nơi tiêu thụ hàng hóa 

+ Thứ hai: mức chi phí xã hội cần thiết gắn liền với trình độ trung bình của xã hội 

+ Thứ ba: mức chi phí xã hội cần thiết gắn liền với qui mô của cầu thị trường

➢ Đặc trưng của mức lợi nhuận bình quân 

+ Thứ nhất: Sự cạnh tranh trong nội bộ ngành hay nhóm ngành hình thành nên lợi nhuận bình quân trong nội bộ ngành 

+ Thứ hai: Cường độ và phạm vi của việc hình thành lợi nhuận bình quân phụ thuộc vào rào cản xuất và nhập ngành

2. Giá trị thị trường, giá cả thị trường và giá cả sản xuất xã hội 

❖ Giá trị thị trường: Là giá trị xã hội của hàng hóa 

❖ Giá cả thị trường: Là sự biểu hiện bằng tiền của giá trị thị trường 

Giá cả thị trường do giá trị thị trường quyết định và chịu ảnh hưởng bởi quan hệ cung cầu 

❖ Giá cả sản xuất: Là một hình thức tồn tại của giá trị hàng hóa

3. Giá trị quốc tế và giá cả quốc tế 

❖ Giá trị quốc tế: Là giá cả thị trường của hàng hóa trong trao đổi, buôn bán trên thị trường thế giới 

Giá trị quốc tế của hàng hóa được hình thành và phát triển trên cơ sở giá trị cá biệt của hàng hóa trong nước ở giai đoạn phát triển tương đối cao của nền kinh tế hàng hóa 

❖ Giá cả quốc tế: Là biểu hiện bằng tiền giá trị quốc tế của hàng hóa.

(Tài liệu tham khảo: Cơ sở hình thành giá cả, 2016, Học viện Tài chính)