Ông Biden cứ việc đánh thuế người giàu mà lấy tiền đầu tư hạ tầng

Liệu chính phủ có nên đánh thuế người giàu nhiều hơn để chi trả cho các ưu tiên chính sách hay không luôn là một chủ đề tranh luận bất tận. Gần đây nhất, cuộc tranh luận này đã nổ ra xung quanh tham vọng đầu tư cơ sở hạ tầng, việc làm và chăm sóc trẻ em của Tổng thống Joe Biden.

Một số nhà lập pháp mong muốn tăng thuế suất đối với doanh nghiệp và tầng lớp giàu có để lấy ngân sách hành động, trong khi số khác cực lực phản đối. 

Tạp chí Vox cho rằng đáp án cho những câu hỏi khó đôi khi lại rất đơn giản: Đánh thuế người giàu là cực kỳ hợp lý và công bằng.

Tiền chảy hết vào túi người giàu

Trong nhiều năm qua, người giàu hưởng rất nhiều lợi ích từ tăng trưởng kinh tế và thị trường chứng khoán, điều này đang góp phần làm gia tăng bất bình đẳng tại Mỹ. Hố sâu ngăn cách giàu - nghèo lại càng doãng rộng trong đại dịch COVID-19, khi mà các tỷ phú hái bộn tiền còn người dân lao động thì chật vật sống qua ngày.

Một số nhân vật siêu giàu như Jeff Bezos của Amazon hay Mark Zuckerberg của Facebook lại càng thêm rủng rỉnh, bất luận họ có cho đi bao nhiêu để làm từ thiện thì tiền cứ không ngừng chảy vào túi của họ.

Theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ, tỷ trọng thu nhập trước thuế của 20% hộ gia đình giàu nhất nước Mỹ đã tăng từ 46% năm 1979 lên 54% năm 2016. Đối với 1% người siêu giàu, tỷ trọng thu nhập tăng từ 9% lên 16%. Con số này cao hơn tổng thu nhập của 40% hộ gia đình nghèo nhất tại Mỹ.

Năm 2017, chính quyền cựu Tổng thống Trump ban hành đạo luật cắt giảm thuế trị giá 1.500 tỷ USD, nhờ đó các doanh nghiệp lớn và người giàu càng được lợi.

Đạo luật trên có một số nội dung quan trọng như giảm thuế suất doanh nghiệp từ 35% xuống còn 21%, giảm thuế thu nhập cá nhân cho những người có thu nhập trên 500.000 USD từ gần 40% xuống còn 37%.

Chia sẻ với Vox, ông David Wessel - thành viên cao cấp tại Viện Brookings, từng nói: "Thị trường tài chính đã tạo ra sự chênh lệch ngày càng lớn giữa thu nhập của người giàu và người nghèo, đánh thuế và chi tiêu là hai công cụ chính sách của chính phủ mà chúng ta có thể dùng để hạn chế tình trạng bất bình đẳng..."

"Trên thực tế, các lực lượng thị trường khoét sâu vấn đề bất bình đẳng dường như đang gia tăng, trong khi chính phủ ngày càng chần chừ không muốn sử dụng quyền lực để chống lại vấn nạn đó", ông Wessel nhấn mạnh.

Đánh thuế người giàu là đúng

Người giàu là nhóm có khả năng trả thuế suất cao hơn, do đó chuyên gia David Wessel kêu gọi: "Chúng ta nên bắt đầu đánh thuế với những người gặt hái được nhiều lợi ích nhất trong hàng chục năm qua".

Theo nhận định của Vox, bộ luật thuế của Mỹ vốn đã khá tiến bộ, dù một số nước lớn khác đánh thuế thu nhập cá nhân đối với người giàu cao hơn và chính phủ Mỹ cũng từng áp thuế cao tương đương.

Báo cáo đầu tháng 5 của Ủy ban Chung về Thuế cho thấy, các cá nhân kiếm được hơn 1 triệu USD trong năm 2018 phải chịu mức thuế trung bình là 31,5% và những người kiếm được từ 500.000 USD đóng mức thuế trung bình là 28,9%. Song, người giàu có nhiều cách để lách luật thuế, và Nhà Trắng đang tìm cách bịt lỗ hổng.

Chẳng hạn hiện nay, thuế thặng dư vốn (áp dụng với thu nhập từ chứng khoán) vẫn đang thấp hơn thuế thu nhập cá nhân. Nói cách khác, nếu một người Mỹ kiếm được nhiều tiền từ cổ phiếu thì họ sẽ bị đánh thuế ít hơn so với những người có thu nhập từ tiền lương.

Chính quyền ông Biden đang cân nhắc điều chỉnh thuế thặng dư vốn đối với những người kiếm được từ 1 triệu USD trở lên để các khoản thu nhập này bị đánh thuế cao nhất. Nếu thành công, thuế thặng dư vốn sẽ được nâng từ 21% lên 39,6%, cộng thêm thuế phụ thu đối với thu nhập từ đầu tư thì tổng mức thuế liên bang dành cho người giàu tại Mỹ lên tới 43,4%.

Nhà Trắng cũng đang thúc giục Quốc hội loại bỏ lỗ hổng liên quan đến lợi nhuận mà nhà quản lý quỹ tư nhân và quỹ phòng hộ nhận được khi quỹ hoạt động có lãi, vì thông thường lợi nhuận này bị đánh thuế khá thấp.

Đảng Dân chủ cũng đang cân nhắc thay đổi cách tính thuế tài sản thừa kế. Ông Steve Rosenthal, thành viên cao cấp tại Trung tâm Chính sách Thuế của Viện Đô thị Mỹ, cho rằng Nhà Trắng chưa thu đủ thuế đối với người giàu vì họ có thể ôm tài sản cho đến khi chết và giao lại cho con cháu hòng né thuế.

Ngoài ra, Tổng thống Biden còn muốn truy thu các khoản thuế mà người giàu đang nợ chính phủ. Ông Biden muốn trong thập kỷ tới, Quốc hội Mỹ cấp cho Sở Thuế vụ (IRS) khoảng 80 tỷ USD ngân sách để truy thu thuế. Giám đốc IRS Charles Rettig ước tính số thuế mà người dân Mỹ đang nợ có thể lên đến 1.000 tỷ USD mỗi năm.

Tháng 3 năm nay, Trung tâm Tăng trưởng Công bằng ở thủ đô Washington xuất bản một bài báo, cho biết nhóm 1% người giàu nhất tại Mỹ đã giấu nhẹm 1/5 thu nhập trong bản kê khai thuế. Bài báo cho rằng, nếu chính phủ có thể truy thu toàn bộ các khoản thuế liên bang mà những người này còn giấu, ngân sách nhà nước sẽ tăng thêm 175 tỷ USD mỗi năm.

Tuy nhiên, thực thi chính sách thuế là công việc gian nan và tốn nhiều thời gian. Một thách thức lớn là phải làm sao đảm bảo người giàu không tìm thấy lỗ hổng để trốn thuế.

Ông Wessel của Viện Brookings nói: "Nếu bạn đổ công sức và thời gian đánh thuế người giàu nhưng sau đó phát hiện những người bạn nhắm đến cực kỳ giỏi trốn tránh việc đóng thuế thì bạn có thực sự thành công hay không?".

Ngoài ra, lực cản còn đến từ các đảng viên Cộng hòa và lãnh đạo doanh nghiệp. Họ e ngại nền kinh tế Mỹ sẽ mất đi lợi thế cạnh tranh và người giàu sẽ chạy ra nước ngoài nếu bị chính phủ đánh thuế.

Song, chỉ vì khó đánh thuế người giàu mà Đảng Dân chủ chùn bước thì thật không đúng. Ông Biden đã hứa hẹn sẽ đầu tư lớn cho nền kinh tế và đưa đất nước đi theo con đường tiến bộ hơn. Do đó, đánh thuế người giàu là một cách giúp ông chủ Nhà Trắng hoàn thành tham vọng của mình.

"Khi tiền bạc, của cải tập trung hết trong tay một số ít người giàu thì quyền lực cũng sẽ gói gọn trong lòng bàn tay họ", bà Dana Bye - Giám đốc chiến dịch của tổ chức Tax March, cảnh báo. Thế thì, tại sao không lấy của người giàu đem phân phát cho người nghèo?