Nguồn nhân lực (Human resource) là gì? Đặc điểm của nguồn nhân lực

Hình minh họa. Nguồn: Snack Nation

Nguồn nhân lực

Khái niệm

Nguồn nhân lực trong tiếng Anh là Human resource.

Nhân lực là một trong các nguồn lực cần thiết cho mọi quá trình sản xuất - kinh doanh. Nhân lực là sức lao động của con người. Những người trong độ tuổi lao động và có sức lao động cấu thành nguồn nhân lực trong toàn xã hội. 

Những người lao động trong độ tuổi và có sức lao động cấu thành nhiều loại nguồn nhân lực tham gia vào quá trình tạo ra của cải vật chất như:

- Nguồn nhân lực được đào tạo có chất lượng cao

- Nguồn nhân lực được đào tạo song chất lượng không cao

- Nguồn nhân lực chưa kinh qua đào tạo (lao động phổ thông)

Đặc điểm nguồn nhân lực

Cũng tham gia vào quá trình lao động nhưng nguồn nhân lực lại có đặc trưng khác hẳn các nguồn lực sản xuất khác. Đặc trưng của nhân tố nguồn nhân lực được thể hiện cụ thể ở các khía cạnh sau:

Thứ nhất, sức lao động nằm trong cơ thể sống của con người

Muốn cho người lao động có sức lao động tốt và ngày càng tốt thì cần:

- Về tiền lương: Trả lương theo định kì sao cho người lao động có đủ tiền chi tiêu thỏa mãn các nhu cầu của mình. Tính chất định kì phải đủ độ ngắn để đảm bảo người lao động kịp thời trang trải cho các nhu cầu hàng ngày của mình. Tiền lương là phạm trù xã hội và phải theo qui luật tiền lương thực tế ngày càng tăng để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của con người.

- Về môi trường: Nhà quản trị cầng nhận thức đúng và tạo ra môi trường lao động hợp tác sáng tạo; nhu cầu của người lao động phải được thỏa mãn thông qua hoạt động lao động tập thể. 

Thứ hai, không giống các nguồn lực khác, nguồn nhân lực có đặc điểm rất cơ bản là khi sử dụng, trình độ của người lao động có thể thay đổi theo nhiều hướng khác nhau

- Hoặc càng sử dụng lao động, sức lao động thay đổi theo hướng trình độ càng tăng lên

- Hoặc càng sử dụng lao động, sức lao động theo hướng trình độ càng kém đi

- Hoặc việc sử dụng lao động theo thời gian, sức lao động hầu như không thay đổi. 

Thứ ba, nhận thức của nhà quản trị về vai trò của con người ngày càng thay đổi

- Có những nhà quản trị coi nguồn nhân lực là nguồn tài nguyên vô giá, họ sẽ ứng xử theo nguyên lí tôn trọng con người, nghĩ ra các giải pháp để phát huy sức sáng tạo của con người. 

- Cũng có những nhà quản trị không coi nguồn nhân lực có ý nghĩa quan trọng, họ đối xử với nguồn nhân lực như với các nguồn lực khác, doanh nghiệp đó vẫn có thể tồn tại song khó có thể tiến hành các hoạt động kinh doanh với kết quả và hiệu quả cao.

- Lại có những nhà quản trị coi thường nguồn nhân lực, họ sẽ ứng xử theo nguyên lí không tôn trọng con người, tiền lương luôn là giải pháp cuối cùng mà họ tính đến. 

Thứ tư, thị trường lao động là thị trường cạnh tranh

Thị trường lao động là nơi doanh nghiệp và người có sức lao động gặp nhau và thỏa thuận với nhau về việc doanh nghiệp sử dụng sức lao động của người lao động. Trong cơ chế thị trường, thị trường lao động là thị trường cạnh tranh: cạnh tranh sử dụng lao động và trạnh tranh tìm kiếm công ăn việc làm.

Thời đại ngày nay là thời đại nguồn nhân lực đã mang tính toàn cầu: người lao động có quyền dịch chuyển, tham gia lao động ở nước này hay nước khác, tương tự, người sử dụng lao động cũng có quyền thuê mướn lao động ở nước này hay nước khác. 

Kết

Cũng do sức lao động nằm trong cơ thể con người nên có đặc trưng rất cơ bản là có thể tách rời giữa khả năng và thể hiện khả năng trong thực tế. Điều này liên qua đến tính công minh của chính sách thù lao và sử dụng lao động. 

Nhận thức của con người về vai trò của nhân tố lao động cũng ngày càng thay đổi. Nếu trước đây, lao động không được người sử dụng coi trọng thì ngày nay người ta đã nhận thức được sức sáng tạo của con người là điều kiện để doanh nghiệp phát triển; vì vậy, người lao động là tài nguyên vô giá của doanh nghiệp. 

Vấn đề là ở chỗ người sử dụng lao động phải hiểu rõ các đặc trưng cơ bản này của nguồn nhân lực để không làm mai một sức lao động mà có giải pháp đúng đắn trong sử dụng nguồn nhân lực nhằm ngày càng phát triển năng lực của người lao động.

(Theo Giáo trình Quản trị kinh doanh, NXB Đại học Kinh tế quốc dân)