Mảnh ghép bất ngờ trong chiến sự Nga - Ukraine

Ngành đường sắt trong thời chiến

Kể từ khi cuộc tấn công của Nga bắt đầu vào cuối tháng 2, hệ thống đường sắt của Ukraine đã trở thành một thứ mà binh lính Nga thèm muốn. Trong thời gian qua, Nga đã nỗ lực giành quyền kiểm soát các trung tâm logistics ở các thành phố lớn của Ukraine như Kharkiv và Kiev nhưng gặp phải sự kháng cự gay gắt của dân quân địa phương.

Trong bối cảnh đó, mạng lưới đường sắt rộng khắp của Ukraine buộc phải cùng lúc thực hiện nhiều vai trò: vừa là một phương tiện để giải cứu nhân đạo, vừa là một công cụ ngoại giao và vừa là một vũ khí tự vệ mạnh mẽ.

Giữa tháng 3, ông Oleksiy Arestovich - cố vấn của Tổng thống Volodymyr Zelensky, từng kêu gọi tổ chức “một cuộc chiến tranh đường sắt tổng lực” chống lại quân đội Nga, theo đưa tin của Bloomberg.

Mục đích chính là vừa giữ vững các tuyến tiếp tế cho tiền tuyến vừa ngăn cản người Nga động tay vào mạng lưới đường sắt trên toàn quốc. Một bộ phận người dân địa phương dường như đã khắc cốt ghi tâm lời kêu gọi của vị cố vấn. 

Ông Oleksandr Kamyshin, Chủ tịch hãng vận tải quốc gia Ukrzaliznytsia (tức Ukrainian Railways), gần đây cho biết các nhân viên đường sắt ở nước láng giềng Belarus đã giúp đỡ Ukraine bằng cách phá hoại các tuyến đường sắt gần biên giới để cản trở hướng tiến quân và hoạt động cung cấp vũ khí của Nga.

Ý kiến cho rằng các công nhân đường sắt đang tích cực cản trở quân Nga xuất hiện từ một tuần trước, sau khi Thủ tướng Ba Lan, Séc và Slovenia đều chọn đi tàu hỏa tới Kiev để hội đàm với Tổng thống Zelensky. Điều này cho thấy sự tin tưởng của họ vào sự an toàn của mạng lưới đường sắt Ukraine.

Giải cứu hàng triệu dân thường

Đến giờ, Ukrzaliznytsia vẫn nằm trong tay người Ukraine. Hệ thống đường sắt trên toàn quốc cũng chứng tỏ được khả năng thích ứng và phục hồi một cách đáng kinh ngạc. Các chuyến tàu ngang dọc vẫn đang tiếp tục di chuyển dân tị nạn, cung cấp viện trợ nhân đạo và binh lính đi khắp cả nước.

Từ khi chiến sự nổ ra , các đoàn tàu của Ukrzaliznytsia đã và đang đưa đón hàng triệu thường dân chạy trốn đến nơi an toàn ở miền tây Ukraine cũng như các nước gần biên giới với Ukraine.

Hồi đầu tháng 3, lúc đỉnh điểm của cuộc tháo chạy, có tới 190.000 hành khách đã sử dụng đường sắt mỗi ngày để di chuyển về phía tây, trên các chuyến tàu sơ tán miễn phí của chính phủ Ukraine.

Theo Bloomberg, cuộc di tản thường dân Ukraine từng diễn ra dưới áp lực cực kỳ lớn. Không chỉ các nhà ga, cầu cống và các tuyến đường sắt quan trọng của Ukraine bị pháo kích, mà đội ngũ lãnh đạo của Ukrzaliznytsia cũng trở thành mục tiêu.

Chủ tịch Kamyshin của Ukrzaliznytsia và các đồng nghiệp buộc phải rời bỏ văn phòng ở thủ đô Kiev và chuyển đến làm việc trên một toa riêng trên các chuyến tàu. Điều này cho phép họ đảm bảo an toàn bằng cách luôn di động, đồng thời có thể kiểm tra các tuyến đường sắt cần được sửa chữa và hỗ trợ ngay lập tức.

Cùng lúc, đội ngũ nhân viên của Ukrzaliznytsia cũng căng mình để đáp ứng các ưu tiên trong thời chiến, một số nhân viên từ bỏ công việc bàn giấy để trực tiếp đến hỗ trợ tại các tuyến đường sắt.

Cựu trưởng tàu Vadym Kyksa (53 tuổi) bắt đầu làm việc cho Ukrzaliznytsia kể từ năm 1988. Khi cuộc chiến với Nga bắt đầu, ông đang giữ chức Chủ tịch công đoàn công nhân dường sắt của thành phố Poltava. Ngay lập tức, ông Kyksa đã xung phong trở lại công việc lái tàu trên các chuyến tàu di tản.

“…tôi không cấm bất kỳ ai lên tàu. Sức chứa bình thường của một khoang tàu là từ 36 đến 52 hành khách, tùy thuộc vào kiểm máy. Song, trong lúc cao điểm của cuộc sơ tán, tàu phải chứa càng nhiều người càng tốt. Người ở khắp nơi, trong các hàng lang, những khớp nối giữa các tòa tàu,… chúng tôi sẽ sơ tán bất kỳ ai muốn rời đi”, ông Kyksa cho hay.

Vào ban đêm, các đoàn tàu sẽ di chuyển trong bóng tối để tránh các cuộc tấn công. Khi còi báo động của các cuộc không kích vang lên, tàu phải giảm tốc độ và thường xuyên dừng lại để tránh nguy hiểm.

“Mọi người ai cũng lo lắng, căng thẳng…Chúng tôi phải giúp đỡ những người bị sốc và đang trong tâm trọng lo sợ tột đột. Thỉnh thoảng, chúng tôi còn phải hỗ trợ tâm lý và y tế cho họ”, người đàn ông 53 tuổi nói thêm.

Giữ cho các đoàn tàu được chạy cũng rất nguy hiểm. Theo Chủ tịch Kamyshin, ít nhất 40 nhân viên đường sắt đã thiệt mạng và 41 người bị thương. Ông Kyksa kể, trong một lần, một người lái tàu đã thiệt mạng khi đoàn tàu di tản trúng mìn trước khi đón hành khách.

“Theo tôi, công nhân đường sắt đóng một vai trò quan trọng trong chiến thắng của Ukraine. Ukrzaliznytsia sở hữu cơ sở hạ tầng quan trọng của đất nước, đồng thời là một doanh nghiệp chiến lược của Ukraine, đặc biệt là trong thời chiến”, ông Kyksa bình luận về vị trí của ngành đường sắt trong cuộc xung đột.