Luật tự nhiên (Natural Law) là gì? Mối quan hệ với kinh tế học

Hình minh họa

Luật tự nhiên

Khái niệm

Luật tự nhiên trong tiếng Anh là Natural Law.

Luật tự nhiên là một học thuyết trong đạo đức và triết học, cho rằng con người sở hữu các giá trị nội tại chi phối lí luận và hành vi của bản thân. Luật tự nhiên khẳng định rằng các qui tắc đúng sai là sẵn có trong con người và không được tạo ra hay chi phối bởi xã hội hoặc tòa án.

Luật tự nhiên cho rằng có những tiêu chuẩn đạo đức phổ quát tồn tại sẵn trong mỗi người xuyên suốt mọi thời đại, và chúng sẽ tạo thành nền tảng của một xã hội công bằng. Con người không được dạy về luật tự nhiên, nhưng sẽ khám phá ra điều đó bằng cách luôn luôn đưa ra lựa chọn cho điều thiện thay vì điều ác. 

Mặc dù luật tự nhiên chủ yếu áp dụng cho lĩnh vực đạo đức và triết học, nó cũng được sử dụng rộng rãi trong những lí thuyết của kinh tế học.

Mối quan hệ giữa luật tự nhiên và kinh tế học

Các triết gia về luật tự nhiên thường không quan tâm đến vấn đề kinh tế; tương tự như vậy, các nhà kinh tế học kiềm chế việc đưa ra các đánh giá thuộc phạm trù giá trị đạo đức. Tuy nhiên, thực tế là kinh tế học và luật tự nhiên đan xen lẫn nhau đã luôn được thể hiện một cách nhất quán trong lịch sử kinh tế.

Phát minh vĩ đại của con người trong thế giới kinh tế hiện đại là thị trường hàng hóa và dịch vụ tự do. Các học thuyết kinh tế học đúng đắn nói rằng luật tự nhiên của bất kì thị trường nào, bao gồm cả thị trường tài chính, là sử dụng lí trí và phán đoán tốt của con người để sản xuất và phân phối hàng hóa, dịch vụ một cách công bằng, vì lợi ích của tất cả mọi người.

Ví dụ về luật tự nhiên trong kinh tế học

Aristotle - được nhiều người coi là cha đẻ của luật tự nhiên, đã chỉ ra rằng những gì là "đúng đắn theo luật tự nhiên", không phải lúc nào cũng là "đúng đắn theo luật pháp". Aristotle tin rằng có một công lí tự nhiên tồn tại ở mọi nơi, đúng đắn với tất cả mọi người; và rằng thứ công lí tự nhiên này là rõ ràng và hiển nhiên, chứ không phải chỉ do một số người quyết định.

Adam Smith (1723 - 1790): nhà kinh tế học nổi tiếng được cho là cha đẻ của kinh tế học hiện đại. Trong luận thuyết lớn đầu tiên của Smith, "lí thuyết về cảm xúc đạo đức", ông đã mô tả một "hệ thống tự do tự nhiên" là ma trận của của cải thực sự. 

Nhiều ý tưởng của Smith vẫn được dạy cho đến ngày nay, bao gồm cả ba qui luật kinh tế tự nhiên, bao gồm: 

- Qui luật về tư lợi: Mọi người làm việc vì lợi ích của chính họ.

- Qui luật cạnh tranh: Cạnh tranh bắt buộc mọi người tạo ra sản phẩm tốt hơn. 

- Qui luật cung cầu: Một nền kinh tế thị trường sẽ có đủ hàng hóa được sản xuất với chi phí thấp nhất có thể để đáp ứng nhu cầu trong thị trường.

(Theo investopedia)