Hợp nhất kinh doanh (Business Consolidation) là gì? Kế toán hợp nhất kinh doanh

Hình minh họa. Nguồn: Terrabkkaudiophilereview.com

Hợp nhất kinh doanh ( Business Consolidation)

Định nghĩa

Hợp nhất kinh doanh trong tiếng Anh là Business Consolidation.

Hợp nhất kinh doanh (HNKD) là việc kết hợp các doanh nghiệp riêng biệt hoặc các hoạt động kinh doanh riêng biệt thành một đơn vị báo cáo.

Các loại hợp nhất kinh doanh

‐ Giao dịch hợp nhất: là việc kết hợp hai hoặc nhiều doanh nghiệp độc lập thành một đơn vị báo cáo mới. Các doanh nghiệp đã tồn tại sẽ được giải thể và được tiếp quản bằng một doanh nghiệp mới.

‐ Giao dịch sáp nhập: là giao dịch phát sinh khi một hoặc nhiều đơn vị được sáp nhập vào một doanh nghiệp khác tiếp tục hoạt động. Các doanh nghiệp sáp nhập sẽ chấm dứt tư cách pháp nhân và trở thành một phần của doanh nghiệp còn tiếp tục hoạt động.

‐ Giao dịch công ty mẹ đầu tư vào công ty con: Đây là loại giao dịch hợp nhất chủ yếu. Giao dịch này xảy ra khi một doanh nghiệp mua được lợi ích kiểm soát trong cổ phiếu có quyền biểu quyết (mua trên 50% cổ phiếu có quyền biểu quyết) của công ty khác. Công ty thực hiện việc mua gọi là công ty mẹ, công ty bị mua được gọi là công ty con.

Ý nghĩa của hợp nhất kinh doanh

 HNKD có thể làm cho tăng trưởng nhanh hơn việc bắt đầu một hoạt động mới. Thông thường hợp nhất kinh doanh dẫn đến tăng quy mô kinh tế và quy mô kinh tế tăng sẽ có thể góp phần giảm được chi phí đi vay, tăng thị trường tiêu thụ, ổn định được nguồn nguyên liệu…Cụ thể:

‐ Việc liên kết theo chiều dọc sẽ giúp công ty thiết lập nguồn cung cấp nguyên liệu ổn định hoặc mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm. Sau khi HNKD, doanh nghiệp có khả năng kiểm soát kênh mua, kênh phân phối tốt hơn nên tính kinh tế của quy mô được thực hiện và giúp doanh nghiệp tối đa hóa lợi nhuận.

 ‐ Việc liên kết theo chiều ngang bằng việc kết hợp hoặc mua các công ty khác trong cùng hoạt động kinh doanh sẽ giúp công ty mở rộng thị phần. Qua đó, sự mở rộng về phạm vi địa lý có thể được thực hiện và góp phần gia tăng thị phần. Loại HNKD này có thể giảm tính cạnh tranh, do vậy có thể bị hạn chế thực hiện bởi luật chống độc quyền.

‐ Việc liên kết hỗn hợp (đa dạng hóa) sẽ giúp công ty giảm thiểu rủi ro của các nhân tố bất lợi có thể ảnh hưởng đến một ngành cụ thể. Hoặc đối với hoạt động kinh doanh mang tính thời vụ có thể kết hợp với công ty khác để đảm bảo duy trì hoạt động và có thu nhập đều trong năm.

Các phương pháp kế toán hợp nhất kinh doanh

Nghiên cứu lịch sử kế toán, trên thế giới tồn tại hai phương pháp kế toán HNKD: Phương pháp kết hợp lợi ích, Phương pháp mua

Phương pháp kết hợp lợi ích

Kết hợp lợi ích là sự thỏa thuận giữa các nhóm cổ đông để kết hợp các nguồn lực và chia sẻ rủi ro nhằm thu được lợi ích lớn hơn. Nghĩa là không có giao dịch mua bán tài sản, nợ phải trả. Giá thị trường tại thời điểm HNKD không được đề cập.

Giá ghi sổ của tài sản, nợ phải trả được tiếp tục phản ánh vào BCTC của bên được kết hợp, không có lợi thế thương mại.

Phương pháp mua

Phương pháp mua là việc một công ty sẽ mua công ty khác hoặc mua quyền kiểm soát công ty khác. Tức là tồn tại giao dịch mua công ty khác, công ty mua phải bỏ ra một khoản chi phí. Công ty mua sẽ áp dụng nguyên tắc giá gốc để ghi nhận những gì thu được từ công ty bị mua.

Các tài sản và công nợ của công ty bị mua sẽ được áp dụng cơ sở giá mới để đánh giá: Giá hợp lý tại thời điểm hợp nhất. Giá phí (giá gốc) của khoản đầu tư, bên mua phải phân bổ cho những tài sản và các khoản nợ và ghi nhận lợi thế thương mại.

(Theo Giáo trình Kế toán Tập đoàn, Đại học Thương Mại)