Giá than tăng cao, nhà máy nhiệt điện giảm sức cạnh tranh
Theo phân tích của Công ty TNHH Chứng khoán ACB (ACBS), dịch COVID-19 diễn biến phức tạp khiến nhu cầu tiêu dùng và giá than giảm mạnh. Giá than đã giảm từ mức 70 USD/tấn xuống đáy 50 USD/tấn tháng 2 – 7/2020.
Giá than luyện cốc cũng giảm từ 200 USD/tấn xuống mức đáy 100 USD/tấn vào giữa năm 2020. Tuy nhiên, sự phục hồi kinh tế cùng với việc triển khai tiêm vắc xin COVID-19 rộng rãi giúp giá than phục hồi.
Trong hai thập kỷ qua, việc tiêu thụ than toàn cầu giảm đột ngột thường liên quan đến các cuộc khủng hoảng toàn cầu. Theo báo cáo năng lượng của IEA, tiêu thụ than năm 2020 giảm 7%, nhu cầu than giảm ở nhiều lĩnh vực.
Mặc dù Trung Quốc là quốc gia đầu tiên phục hồi sau COVID-19 song tiêu thụ than năm 2020 vẫn giảm 5%. Nguyên nhân là nước này đang nỗ lực giảm tiêu thụ than để hạn chế phát thải CO2 ra môi trường.
Quốc gia tiêu thụ than lớn nhất thế giới cũng đang chuyển sản xuất điện sang các nguồn thân thiện với môi trường như thủy điện, năng lượng mặt trời, gió thậm chí là năng lượng hạt nhân.
Theo báo cáo của IEA, khi nền kinh tế phục hồi vào năm 2021, nhu cầu than toàn cầu dự kiến sẽ tăng trở lại ở mức gần 3%, mức tiêu thụ điện gia tăng và các hoạt động công nghiệp là động lực chính.
Các nền kinh tế Trung Quốc, Ấn Độ và Đông Nam Á sẽ chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tăng trưởng tiêu thụ than. Trong khi mức tiêu thụ than của Mỹ và châu Âu dự kiến sẽ tăng trở lại sau gần một thập kỷ, từ mức thấp vào năm 2020.
IEA cho biết nhu cầu than toàn cầu ở năm 2021 được dự báo sẽ thấp hơn năm 2019.
ACBS nhận định sự phục hồi nhu cầu tiêu thụ than trong năm 2021 sẽ thấp hơn kỳ vọng của IEA, chỉ đạt 1,5% - 2%, bởi dịch COVID-19 và biến thể Delta đang diễn biến phức tạp ở Ấn Độ.
Đà phục hồi than dự kiến sẽ không kéo dài do nhu cầu sử dụng than không thay đổi sau năm 2025, dao động ở mức khoảng 7,4 tỷ tấn.
Những yếu tố tác động đến nhu cầu tiêu thụ than trên thế giới (Nguồn: ACBS)
Kể từ khi Trung Quốc cấm nhập khẩu than từ Australia kể từ năm 2020, nước này chuyển sang đặt hàng từ các nhà cung cấp khác từ Nga hoặc Indonesia, làm tăng nhu cầu từ các nước này.
Đây có thể là nhân tố chính khiến nhu cầu than tăng và giá năm 2021 vì Trung Quốc chiếm một nửa nhu cầu than toàn cầu.
Hiện nay, than đang cung cấp 70% năng lượng cho Trung Quốc nhưng sản lượng than trong nước dự kiến sẽ không thay đổi trong năm 2021, nước này có thể sẽ tăng nhập khẩu than, khiến giá than toàn cầu ở mức trên 130 USD/tấn trong nửa cuối năm.
Giá than tăng kéo theo chi phí đầu vào của các nhà sản xuất nhiệt điện than của Việt Nam cũng tăng theo. Với giá than 130 USD/tấn, giá nguyên liệu đầu vào sẽ tăng 50% và kéo theo chi phí sản xuất của các nhà máy điện than tăng 40% so với năm 2020.
Chi phí cao hơn khiến các nhà máy nhiệt điện than khó cạnh tranh với các nhà máy thủy điện, điện khí tự nhiên trên thị trường phát điện.
Ngoài ra, đợt COVID-19 thứ 4 tại Việt Nam làm giảm nhu cầu điện và gây áp lực lên tổng sản lượng thị trường bán buôn điện, tạo ra hiệu ứng tiêu cực cho các công ty nhiệt điện than như Phả Lại hay Quảng Ninh PC.
