Fed đang thua trong cuộc chiến chống lạm phát?

Bản báo cáo tai hại

Hôm 13/10, Cục Thống kê Lao động Mỹ đã công bố báo cáo chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của tháng 9. Kết quả đều cao hơn dự đoán của các nhà phân tích Dow Jones, cho thấy nỗ lực khống chế lạm phát của Fed vẫn chưa tạo ra quả ngọt.

Dữ liệu chứng tỏ áp lực lạm phát hiện nay không khác nhiều so với hồi tháng 3 - khi Fed bắt đầu thắt chặt chính sách tiền tệ. Thời điểm đó, chỉ số CPI tăng 8,5% so với một năm trước. Bây giờ, tỷ lệ này tăng 8,2%.

CPI lõi (không bao gồm giá thực phẩm và năng lượng dễ biến động và được nhiều người coi là thước đo lạm phát đáng tin cậy hơn) tăng 6,6% so với cùng kỳ năm trước. Đây vẫn là mức cao nhất kể từ năm 1982.

Ông Christopher S. Rupkey - kinh tế trưởng tại hãng nghiên cứu tài chính Fwdbonds, bình luận: “Báo cáo lạm phát hôm nay là một thảm hoạ không thể cứu vãn nổi. Nó cho thấy bất luận các quan chức Fed làm gì, mọi thứ đều không hiệu quả”.

Fed đã quyết tâm ghìm cương lạm phát bằng bất cứ cách nào cần thiết, chẳng hạn như triển khai các đợt tăng lãi suất lớn với hy vọng có thể làm giảm nhu cầu đối với hàng hoá và dịch vụ.

Tuy nhiên, dù lãi suất đang tăng với tốc độ chưa từng có, rất ít dấu hiệu cho thấy giá cả sẽ giảm bớt. Dẫu vậy, Fed vẫn kiên quyết đi trên con đường đã chọn, cược rằng thị trường lao động mạnh mẽ của Mỹ có thể chịu đựng được áp lực khi chi phí đi vay cao hơn.

Ông Jan Szilagyi - CEO của công ty nghiên cứu đầu tư Toggle AI, nhận định: “Fed sẽ coi báo cáo lạm phát mới nhất như một kiểu giấy phép cho phép họ tiếp tục mạnh tay thắt chặt chính sách”.

Báo cáo lạm phát tháng 9 là dữ liệu kinh tế lớn cuối cùng mà các nhà hoạch định chính sách của Fed có được trước thềm cuộc họp chính sách tiếp theo vào đầu tháng 11. Thị trường giờ đây nhận thấy Fed chắc chắn sẽ tăng lãi suất thêm 75 điểm cơ bản.

“Một vài cơn đau”

Fed đang dựa vào vũ khí mạnh nhất trong kho vũ khí của mình để ổn định giá cả: lãi suất.

Gần đây, Chủ tịch Fed Jerome Powell đã thừa nhận rằng khi lãi suất tăng cao, các hộ gia đình và doanh nghiệp sẽ phải gánh chịu “một vài cơn đau”. Đây là một cách nói hoa mỹ về việc tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng mạnh và nền kinh tế có nguy cơ rơi vào suy thoái.

Giờ đây, việc gây ra một vài nỗi đau thay vì để lạm phát ngấm sâu vào tâm lý người tiêu dùng đã trở thành câu thần chú của Fed. Trong biên bản cuộc họp tháng trước, các quan chức Fed nhấn mạnh rằng “cái giá của việc hành động quá ít có thể lớn hơn nhiều cái giá của việc hành động quá tay”.

Nói cách khác, Fed thà đẩy nền kinh tế Mỹ vào suy thoái (và có khả năng sẽ kéo theo nền kinh tế toàn cầu xuống vực cùng) hơn là chấp nhận lạm phát bám rễ. Song, điều đó đồng nghĩa rằng người tiêu dùng sẽ vừa phải chịu giá cả đắt đỏ vừa phải gánh chi phí đi vay tăng cao.

Chẳng bao lâu, nỗi đau đó có thể sẽ được nhân lên bởi tình trạng thất nghiệp tràn lan, CNN dự đoán. Hay theo cách nói của Fed là tình trạng thắt chặt của “thị trường lao động dịu bớt”.

Fed tin rằng thị trường lao động quá vững mạnh đã góp phần gây ra lạm phát, bên cạnh một loạt yếu tố nằm ngoài quyền kiểm soát của các nhà hoạch định chính sách như gián đoạn chuỗi cung ứng, chiến sự tại Ukraine và việc các tập đoàn tăng giá bán ngay cả khi chi phí sản xuất của họ đi xuống.

Kết quả lý tưởng nhất của Fed là tỷ lệ thất nghiệp tăng vừa phải và giá cả sẽ hạ nhiệt, tức kịch bản “hạ cánh mềm” nền kinh tế. Tuy nhiên, khả năng kịch bản đó xảy ra là con số 0 tròn trĩnh, theo CNN.

“Fed không còn đi chênh vênh trên dây giữa hạ cánh mềm và suy thoái nữa, mà họ đang sa đà và có thể giết chết động lực tạo việc làm của nền kinh tế”, nhà kinh tế Kurt Rankin của hãg dịch vụ tài chính PNC nhận xét.

Fed đang hụt hơi?

Cho đến nay, Fed rõ ràng không chiến thắng trong cuộc chiến chống lạm phát. Tuy nhiên, tác động của các đợt tăng lãi suất có thể mất nhiều tháng để lan toả trong nền kinh tế thực.

Hoặc, như Phó Chủ tịch Fed Lael Brainard từng chia sẻ trong một phát biểu đầu tuần này: “Đến nay, nhu cầu mới chỉ điều chỉnh một phần dưới tác động của chính sách tiền tệ thắt chặt”.

Bà Brainard lưu ý rằng ảnh hưởng của các đợt tăng lãi suất đang thể hiện rõ nhất trên thị trường nhà đất. Lãi suất cho vay thế chấp - vốn bị ảnh hưởng nhiều bởi lãi suất chuẩn của Fed, đã tăng gấp đôi trong năm nay.

Kinh tế trưởng Sam Khater của công ty tài chính Freddie Mac cho hay: “Chúng ta đang tiếp tục thấy câu chuyện về hai nền kinh tế riêng biệt trong dữ liệu.

Tăng trưởng việc làm và tiền lương mạnh mẽ giúp ổn định bảng cân đối kế toán của người tiêu dùng; trong khi đó, lạm phát kéo dài dai dẳng, lo ngại suy thoái và năng lực mua nhà đang khiến nhu cầu nhà ở tụt mạnh”

Ông Rupkey của Fwdbonds thì cho rằng Fed có thể đã thắng trong cuộc chiến ghìm giá các hàng hoá cốt lõi. Tuy nhiên, Fed đang “thua trận” khi giá cả trong lĩnh vực dịch vụ vẫn leo thang.

“Báo cáo lạm phát nóng rực hôm nay khiến nền kinh tế Mỹ đến gần với bờ vực suy thoái hơn vào năm tới”, vị chuyên gia cảnh báo.

Một số người khác cho rằng bài toán lạm phát trong thời đại dịch quá phức tạp và không thể giải quyết bằng các công cụ lỗi thời của Fed.

“Các nút thắt trong chuỗi cung ứng, biến động trên thị trường năng lượng và hành vi trục lợi của doanh nghiệp không thể giải quyết được bằng cách tăng lãi suất”, ông Rakeen Mabud - kinh tế trưởng của nền tảng Groundwork Collaborative nhận định.

“Đã đến lúc Chủ tịch Jerome Powell và Fed bước sang một bên và để Quốc hội vào cuộc”, ông Mabud khuyến nghị.