Chuyến thăm của Thủ tướng Scholz cho thấy Đức đang cần Trung Quốc hơn bao giờ hết

Theo CNN, Thủ tướng Đức Olaf Scholz đã tới Trung Quốc vào hôm 4/11 cùng với một loạt giám đốc hàng đầu, đi kèm một thông điệp rõ ràng: hoạt động kinh doanh với nền kinh tế số hai thế giới phải tiếp tục.

Theo Reuters, trong cuộc gặp trực tiếp đầu tiên kể từ khi Scholz nhậm chức, được tổ chức tại Đại lễ đường Nhân dân, ông tập nói rằng với tư cách là các cường quốc, Trung Quốc và Đức nên hợp tác hơn nữa  trong "thời đại biến động và hỗn loạn, vì hòa bình thế giới".

"Hiện tại, tình hình quốc tế rất phức tạp và nhiều biến động", Chủ tịch Tập Cận Bình nói. "Là những quốc gia lớn và có ảnh hưởng, trong thời kỳ biến động và hỗn loạn, Trung Quốc và Đức nên làm việc cùng nhau hơn nữa, để đóng góp cho hòa bình và phát triển thế giới".

Ông Scholz nói với ông Tập rằng thật tốt khi cả hai nhà lãnh đạo gặp mặt trực tiếp trong thời điểm căng thẳng. Ông cho biết xung đột Ukraine đang tạo ra các vấn đề cho trật tự thế giới dựa trên luật lệ.

Ông Scholz cho biết cả hai sẽ thảo luận các vấn đề liên quan đến quan hệ châu Âu-Trung Quốc, cuộc chiến chống biến đổi khí hậu và nạn đói toàn cầu, và cách phát triển mối quan hệ kinh tế Trung-Đức, cũng như các chủ đề mà cả hai nước có quan điểm khác nhau.

Theo CNN, tham gia cùng ông Scholz là phái đoàn của 12 gã khổng lồ công nghiệp của Đức, bao gồm CEO của Volkswagen, Deutsche Bank, Siemens và BASF. Những giám đốc này dự kiến sẽ có cuộc gặp kín với các doanh nghiệp Trung Quốc.

Chuyến thăm của Thủ tướng Đức đánh dấu lãnh đạo G7 đầu tiên tới thăm Trung Quốc trong gần ba năm qua. Chuyến thăm cũng làm dấy lên lo ngại rằng lợi ích kinh tế của nền kinh tế lớn nhất châu Âu bị ràng buộc quá chặt với Bắc Kinh.

Kể từ khi xung đột Ukraine nổ ra vào năm nay, Đức đã buộc phải từ bỏ sự phụ thuộc lâu dài vào năng lượng của Nga. Giờ đây, một phần của chính quyền ông Scholz đang lo lắng về mối quan hệ ngày càng sâu sắc với Trung Quốc.

Bắc Kinh đã tuyên bố tình hữu nghị với Nga là “không có giới hạn”, trong khi quan hệ với Mỹ đang xấu đi. Căng thẳng gần đây nổi lên khi gã khổng lồ vận tải Cosco của Trung Quốc dự định mua 35% cổ phần của nhà điều hành một trong 4 điểm tiếp nhận của cảng Hamburg. Dưới áp lực của một số thành viên chính phủ, khoản đầu tư bị thu hẹp lại chỉ còn 24,9% cổ phần.

Thỏa thuận trên đã làm dấy lên lo ngại ở Đức rằng mối liên hệ gần gũi với Trung Quốc sẽ khiến các cơ sở hạ tầng quan trọng chịu áp lực chính trị từ Bắc Kinh và mang lại lợi ích không công bằng cho doanh nghiệp Bắc Kinh.

Tuy vậy, Đức không thể từ bỏ quan hệ với Bắc Kinh. Berlin đang đối mặt với thách thức vực dậy nền kinh tế, người tiêu dùng, doanh nghiệp đang gánh chịu hậu quả từ khủng hoảng năng lượng và một cuộc suy thoái đang tới gần.

Bà Lisandra Flach Giám đốc của Trung tâm Kinh tế Quốc tế ifo cho biết, việc Liên minh châu Âu (EU) và Đức tách rời khỏi Trung Quốc có thể dẫn đến “sụt giảm lớn về GDP” cho nền kinh tế Đức.

Viện kinh tế Quốc tế Kiel ước tính sự suy giảm mạnh trong thương mại giữa EU với Trung Quốc sẽ khiến GDP Đức giảm 1%.

Đức cần củng cố thị trường xuất khẩu khi mối quan hệ với Nga, từng là nhà cung cấp khí đốt chính, tiếp tục xấu đi. Với Trung Quốc, “Đức sẽ không muốn mất thị trường và đối tác kinh tế này”, ông Rafal Ulatowski, Phó Giáo sư khoa học chính trị và nghiên cứu quốc tế tại Đại học Warsaw nhận định. “Đức [sẽ] cố gắng giữ những mối quan hệ này càng lâu càng tốt”.

Áp lực với Berlin

Khi các nước phương Tây áp đặt các biện pháp trừng phạt lên Nga, Trung Quốc công khai duy trì quan điểm “trung lập” và tăng cường thương mại với Moscow.

Quan điểm của Trung Quốc đã gây ra phản ứng dữ dội tại châu Âu, nơi một số doanh nghiệp đã trở nên cảnh giác với hoạt động kinh doanh tại Trung Quốc vì chính sách Zero COVID.

Một phát ngôn viên của chính phủ Đức đã bình luận về những lời chỉ trích vào tuần trước, cho rằng Đức không có ý định “tách rời” khỏi đối tác thương mại quan trọng nhất của mình.

“[Thủ tướng] đã nhắc đi nhắc lại rằng ông không ủng hộ việc tách rời hay quay lưng lại với Trung Quốc. Nhưng ông cũng nói rằng: hãy đa dạng hóa và giảm thiểu rủi ro”, người phát ngôn cho biết.

Năm ngoái, Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Đức trong năm thứ 6 liên tiếp, với giá trị thương mại tăng 15% so với 2020. Kim ngạch xuất nhập khẩu của Trung Quốc và Đức đạt 242 tỷ USD vào năm 2021.

Một điểm nóng mới

Sự lo lắng xung quanh thỏa thuận cảng Hamburg là một lời nhắc nhở về sự đánh đổi mà Berlin phải đối mặt nếu muốn duy trì mối quan hệ chặt chẽ với thị trường xuất khẩu và nhà cung ứng quan trọng hàng đầu.

Người phát ngôn của Hamburger Hafen und Logistik (HHLA) công ty điều phối bến cảng Hamburg nói với CNN rằng quá trình đàm phán thỏa thuận với Cosco vẫn đang diễn ra.

Ông Flach cho biết thỏa thuận này cần được xem xét kỹ lưỡng “vì không có sự có đi có lại. Ví dụ: Đức không thể đầu tư vào các cảng của Trung Quốc”.

Ông Alexander-Nikolai Sandkamp, Phó Giáo sư kinh tế tại Viện Kinh tế Quốc tế Kiel, cho biết mức độ nghiêm trọng của các thỏa thuận dễ bị phóng đại quá mức. Ông nói: “Thỏa thuận không phải về 25% cổ phần của cảng Hamburg, hay thậm chí là nhà điều hành của cảng, mà là 25% của một trong [4] nhà điều hành của bến cảng”.

Ông Jürgen Matthes, người đứng đầu về thị trường toàn cầu và khu vực tại Viện Kinh tế Đức, cho biết những người chỉ trích không chỉ cân nhắc lợi ích kinh tế khi Trung Quốc đầu tư vào Đức. “Chính trị và kinh tế phải được xem xét cùng nhau. Khi xét đến địa chính trị, quan điểm về Trung Quốc đã xấu và trở nên tiêu cực hơn”, ông nói.

Những gì sẽ được thảo luận

Ông Maximilian Butek thuộc Phòng Thương mại Đức tại Trung Quốc cho biết: “Thách thức lớn nhất đối với các doanh nghiệp Đức vẫn là chính sách Zero COVID của Trung Quốc.

Ông nói: “Các hạn chế đang bóp nghẹt tăng trưởng kinh tế và ảnh hưởng nặng nề đến sức hấp dẫn của Trung Quốc với tư cách là điểm đến đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI)”.

Ông cho biết các hạn chế trên diện rộng đang gây khó khăn  tới mức một số công ty đã chuyển trụ sở tới nơi khác, chẳng hạn như Singapore. Ông nói thêm: “Quản lý toàn khu vực mà không thể đi lại tự do gần như là điều không thể”.

Volkswagen cho biết CEO của công ty đã tham dự chuyến đi của Thủ tướng Scholz bởi “không có cuộc gặp trực tiếp nào trong ba năm” do đại dịch COVID.

“Trong bối cảnh tình hình địa chính trị và kinh tế toàn cầu đang thay đổi hoàn toàn, chuyến đi tới Bắc Kinh mang đến cơ hội trao đổi quan điểm cá nhân”, Volkswagen tuyên bố.

Kết thúc một kỷ nguyên vàng?

Bất chấp các biện pháp chống dịch của Bắc Kinh và căng thẳng địa chính trị, Đức có mọi động lực kinh tế để sát lại gần Trung Quốc.

Sự phụ thuộc của Đức vào Trung Quốc có thể được nhìn thấy qua các ngành công nghiệp. Vào năm 2021, khoảng 12% tổng kim ngạch nhập khẩu của Berlin tới từ Trung Quốc, trong đó có 80% máy tính xách tay và 70% điện thoại di động.

Các ngành công nghiệp ô tô, hóa chất và điện cũng phụ thuộc vào thương mại của Trung Quốc. Ông Sandkamp cho biết: “Nếu ngừng hoạt động thương mại với Trung Quốc, chúng tôi sẽ gặp rắc rối”.

Trong ba quý đầu năm 2022, Trung Quốc chiếm 40% tổng lượng ô tô xuất xưởng của Volkswagen, và là thị trường hàng đầu của các nhà sản xuất ô tô khác như Mercedes.

Sự cảnh giác của một số quan chức Đức có thể chuyển thành chính sách thương mại hạn chế hơn. Tuần trước, Bộ trưởng Kinh tế Robert Habeck nói với Reuters rằng Berlin đang thực hiện một chính sách thương mại với Trung Quốc nhằm giảm phụ thuộc vào nguyên liệu thô, pin và chất bán dẫn.

Một số nguồn tin cũng cho biết Bộ này đang cân nhắc các quy định mới có thể khiến hoạt động kinh doanh với Trung Quốc trở nên kém hấp dẫn hơn.

“Bất chấp mọi khó khăn và thách thức, Trung Quốc vẫn không có đối thủ về quy mô thị trường và cơ hội tăng trưởng cho nhiều công ty Đức”, ông Butek cho biết.

Ông dự đoán rằng “phần lớn sẽ tiếp tục trung thành với thị trường Trung Quốc và đang mong đợi mở rộng hoạt động kinh doanh của mình”.

Tuần trước, Giám đốc điều hành BASF, ông Martin Brudermüller đã được truyền thông nhà nước Trung Quốc dẫn lời nói rằng người Đức nên “tránh xa việc chỉ trích Trung Quốc và tự kiểm điểm bản thân một chút”.

"Chúng tôi được hưởng lợi từ các chính sách mở rộng khả năng tiếp cận thị trường của Trung Quốc", ông nói. BASF dự kiến sẽ xây dựng một nhà máy hóa chất tại miền nam Trung Quốc.