Bậc thầy đầu tư: Bill Gross và cuộc cách mạng làm thay đổi vĩnh viễn thị trường tài chính

Vào năm 2014, Bill Gross quyết định rời khỏi Pacific Investment Management Co. (Pimco) sau khi tranh cãi nảy lửa với các đồng nghiệp. Thông báo mà ông đưa ra khi đó gây chấn động cho toàn bộ thế giới đầu tư.

Bình thường chẳng ai thèm để ý đến chuyện một nhà quản lý quỹ đầu tư trái phiếu rời khỏi một công ty, nhưng Bill Gross lại là linh hồn của Pimco - công ty quản lý tài sản khổng lồ có quy mô khoảng 2.000 tỷ USD. Trong hàng chục năm chèo lái Pimco, Gross nhận được sự ngưỡng mộ to lớn của các nhà đầu tư và được mệnh danh là “vua trái phiếu”.

Từ tay chơi blackjack đến chuyên gia đầu tư

Bill Gross luôn là người yêu thích rủi ro. Sự nghiệp của ông không bắt đầu tại một ngân hàng đầu tư hay công ty chứng khoán, mà là tại các sòng bạc ở Las Vegas, nơi ông trở thành người chơi cuồng nhiệt của bộ môn blackjack.

Gross cho biết chơi blackjack đã đem lại cho ông “linh cảm về rủi ro” và dạy ông tránh sử dụng nhiều đòn bẩy. Ông giải thích: “Rất nhiều lần xác suất thắng nghiêng về phía tôi nhưng cuối cùng tôi vẫn sẽ thua nếu dùng quá nhiều đòn bẩy và nợ”.

Tiếp đến, Gross gia nhập công ty bảo hiểm Pacific Mutual Life với vị trí nhà phân tích đầu tư. Ông tích lũy kinh nghiệm về thị trường tại công ty này trước khi hùn vốn thành lập Pimco cùng với hai đối tác vào năm 1971.

Gross nổi danh với phong cách đầu tư mạnh bạo và nhờ đó, ông đã biến thị trường trái phiếu bình lặng, nhàm chán thành trò chơi rủi ro lớn, lợi nhuận cao. Trước khi Pimco ra đời, trái phiếu rất ít khi được mua bán và giao dịch thường chỉ được thực hiện qua chứng từ giấy.

Theo truyền thống, người mua lớn nhất trên thị trường là các công ty bảo hiểm và quỹ hưu trí. Các tổ chức này thường nắm giữ trái phiếu cho đến ngày đáo hạn để thu về lợi nhuận cố định.

Tuy nhiên, Pimco đã thúc đẩy chiến lược tích cực mua đi và bán lại trái phiếu để tối đa hóa lợi nhuận, tiếp đến mở rộng ra những lĩnh vực rủi ro hơn như trái phiếu rác và trái phiếu thị trường mới nổi.

Ông Miriam Sjoblom, Giám đốc nhóm nghiên cứu toàn cầu tại Morningstar, cho biết: “Điều thực sự tạo nên danh tiếng cho Bill Gross là việc khởi xướng chiến lược đầu tư tập trung vào tổng lợi nhuận đối với chứng khoán trả thu nhập cố định.

Điều đó có nghĩa là bạn không chỉ chú ý đến dòng thu nhập được trả định kỳ, mà còn quan tâm tới sự lên xuống của giá trái phiếu và tìm cách tránh lỗ. Việc Gross có thể phổ cập phong cách đầu tư không tập trung vào lợi suất đã làm thay đổi ngành tài chính”.

Gross còn được nhiều nhà đầu tư hâm mộ vì dám đưa ra những dự báo táo bạo về thị trường và đặt cược lớn vào chúng. Trong giới đầu tư trái phiếu vốn trầm lặng, Gross nổi lên như một siêu sao. Tờ Wall Street Journal cho biết có những năm Gross được Pimco trả lương thưởng tới 200 triệu USD nhờ đạt thành tích xuất sắc.

Quỹ Pimco Total Return Fund (PTRF) do Gross quản lý trở thành quỹ tương hỗ đầu tư trái phiếu lớn nhất thế giới tính theo tài sản vào năm 1997. Trong thời kỳ đỉnh cao năm 2013, tài sản của PTRF đạt 293 tỷ USD. Pimco trở thành gã khổng lồ với quy mô 2.000 tỷ USD.

Ông Scott Simon, một cựu giám đốc của Pimco, bình luận: “Tôi không biết ai kiếm được tiền từ chứng khoán trả thu nhập cố định cho khách hàng nhiều hơn Bill Gross”.

Trong 15 năm tính đến tháng 2/2014, PTRF đạt tỷ suất sinh lời chuẩn hóa hàng năm 6,68%, cao hơn đáng kể tỷ suất trung bình 5,19% của các quỹ đầu tư trái phiếu trung hạn.

Gió đổi chiều

Nhưng vận may của Bill Gross cũng bắt đầu đổi chiều từ năm 2013 và 2014, khi nhà đầu tư dần rút tiền khỏi quỹ của ông vì thành tích trồi sụt. Vào năm 2011, Gross thực hiện động thái gây tranh cãi là bán sạch trái phiếu kho bạc Mỹ của PTRF và sử dụng công cụ phái sinh để bán khống chúng.

Rốt cuộc, trái phiếu kho bạc lại là một trong những tài sản sinh lời tốt nhất trong năm đó. Ván cược sai lầm khiến tỷ suất sinh lời của PTRF thua kém 84% quỹ trái phiếu khác trong cùng năm.

Sang năm 2012, Gross kêu gọi nhà đầu tư quay lưng với cổ phiếu, tuyên bố cổ phiếu chỉ dành cho những gã khờ. Một lần nữa, thị trường cho thấy ông mới là người sai.

Cũng trong khoảng thời gian đó, Gross xung đột với các nhà lãnh đạo của Pimco, bao gồm CEO Mohamed El-Erian. Trong nội bộ công ty, ông cũng bị cho là người dễ cáu gắt và hay khoe khoang. Cuối cùng khi mâu thuẫn trở nên quá lớn, Gross bỏ Pimco và đầu quân cho Janus Henderson Group.

Vào ngày Gross thông báo chuyển sang Janus, giá cổ phiếu công ty này tăng vọt 43%. Các nhà lãnh đạo của Janus kỳ vọng rằng Gross sẽ giúp nâng cao vị thế của họ trong lĩnh vực đầu tư vào chứng khoán trả thu nhập cố định.

Nhưng chương hai trong sự nghiệp của Gross không diễn ra suôn sẻ như kỳ vọng. Quỹ Global Unconstrained Bond Fund của ông chỉ đạt tỷ suất lợi nhuận 0,95% trong giai đoạn 2016 - 2019, kém hơn 90% các quỹ tương tự do Morningstar theo dõi. Tài sản của quỹ này rớt từ hơn 2 tỷ USD trong năm 2017 xuống dưới 1 tỷ USD vào cuối năm 2018.

Trong khoảng thời gian đó, Gross cũng khởi kiện công ty cũ với cáo buộc ông bị ép rời đi. Cuộc chiến pháp lý này lại càng sinh ra nhiều về tin đồn về thái độ không tốt của ông trong thời gian ở Pimco.

Cuối cùng, đến tháng 2/2019, Bill Gross tuyên bố sẽ về hưu, kết thúc 4 năm làm việc cho Janus. Tuy nhiên, nhà đầu tư 80 tuổi này vẫn đang tích cực tham gia vào thị trường bằng vốn của riêng mình và vài khách hàng lớn. Tờ Forbes ước tính tài sản ròng của ông vào ngày 24/10 vào khoảng 1,7 tỷ USD.