5 sắc màu vẽ nên bức tranh tươi sáng cho nền kinh tế Mỹ

Nhiều chuyên gia từng lo sợ rằng Mỹ sẽ suy thoái vào năm 2023. Song, trên thực tế, 2023 lại là năm mà nền kinh tế số một thế giới chứng tỏ được sức bền đáng kinh ngạc. 

Giờ đây, lạm phát đã hạ nhiệt đáng kể, tỷ lệ thất nghiệp duy trì ở mức thấp và Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) có khả năng sẽ giảm lãi suất ngay từ tháng 3. Chia sẻ với CNN, giáo sư Justin Wolfers đến từ Đại học Michigan nói: “Điều quan trọng nhất rút ra được từ năm 2023 là chúng ta đã mở đường cho nền kinh tế hạ cánh mềm”.

Ông Wolfers lưu ý nền kinh tế Mỹ đã phục hồi từ cuộc suy thoái ngắn nhất lịch sử (giai đoạn COVID-19), vượt qua cuộc chiến ở Ukraine, cú sốc giá năng lượng, rắc rối chính trị và hàng loạt vấn đề khác. Ông nhận xét: “Nền kinh tế đã đánh bại những thách thức tưởng chừng như không thể vượt qua được”.

Dù vậy, Mỹ vẫn đang phải đương đầu với nhiều thách thức và rủi ro lớn, từ xung đột Israel - Hamas cho đến thị trường nhà đất đắt đỏ. Nhưng theo giới chuyên gia, năm 2024 vẫn mang đến rất nhiều lý do để lạc quan về tình hình kinh tế.

Lạm phát hạ nhiệt nhanh chóng

Nhiều nhà phân tích Phố Wall và chính trị gia từng dự báo lạm phát sẽ đi xuống sau khi leo lên mức cao nhất trong 4 thập kỷ vào tháng 6/2022. Nhưng ít ai ngờ được điều này sẽ xảy ra nhanh thế nào. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 11 của Mỹ chỉ tăng 3,1% so với cùng kỳ năm trước, thấp hơn nhiều con số 9,1% ghi nhận trong tháng 6/2022.

Nhà kinh tế Ian Shepherdson nhấn mạnh trong một báo cáo gần đây rằng lạm phát đã hạ nhiệt với tốc độ “phi thường”. Ông Mark Zandi, nhà kinh tế trưởng tại Moody’s Analytics, dự đoán lạm phát sẽ quay về gần với mức mục tiêu 2% của Fed vào cuối năm 2024.

Triển vọng lãi suất đi xuống

Lạm phát giảm nhiều đến mức Fed có thể ngừng các đợt tăng lãi suất từng khiến giới đầu tư khiếp sợ và đe dọa làm trật bánh nền kinh tế. Các quan chức ngân hàng trung ương Mỹ dự đoán lãi suất sẽ bắt đầu giảm trong năm 2024.

Nhà kinh tế Zandi đoán Fed sẽ giảm lãi suất 4 lần trong năm 2024, bắt đầu từ tháng 5. Goldman Sachs cược rằng Fed có thể hạ lãi suất ngay từ tháng 3.

Lãi suất đi xuống sẽ giảm bớt khó khăn cho các doanh nghiệp nhỏ và giảm chi phí của các khoản vay mua nhà,  xe cộ và thẻ tín dụng. Tại Mỹ, lãi vay thế chấp mua nhà đã đi từ mức gần 8% trong tháng 10 xuống 6,6% vào cuối năm 2023.

Năm bùng nổ của chứng khoán

Lạm phát hạ nhiệt, nỗi sợ suy thoái giảm bớt và triển vọng lãi suất đi xuống đã thúc đẩy tâm lý của Phố Wall. Chứng khoán Mỹ kết năm 2023 với đà tăng mạnh mẽ. Chỉ số S&P 500 liên tục lên cao hơn trước trong 9 tuần cuối năm - đánh dấu chuỗi tăng điểm dài nhất kể từ năm 2004. Chỉ số Nasdaq đi lên 43% tính từ đầu năm, suýt nữa đạt được năm thành công nhất trong hai thập kỷ.

Thị trường chứng khoán không phải nền kinh tế. Đôi khi điều tốt cho Phố Wall không phải điều tốt cho Phố Main và ngược lại. Nhưng trong trường hợp này, cuộc phục hồi của thị trường chủ yếu phản ánh niềm lạc quan vào nền kinh tế, lạm phát và kịch bản hạ cánh mềm - tin tốt cho cả Phố Wall lẫn Phố Main.

Số người bị sa thải “cực kỳ thấp”

Bất chấp các đợt tăng lãi suất của Fed, tỷ lệ thất nghiệp hiện nay của Mỹ chỉ là 3,7%, gần mức thấp nhất trong 50 năm. Số đơn xin trợ cấp thất nghiệp lần đầu - thước đo của các vụ sa thải - vẫn đang ở mức thấp trong lịch sử là 218.000 đơn trong tuần cuối cùng của năm 2023. Đây là dấu hiệu cho thấy các chủ lao động không muốn sa thải nhân viên. 

Ông Zandi bình luận: “Số đơn xin trợ cấp thất nghiệp hiện nay cực kỳ thấp. Để tiếng chuông báo động vang lên thì số đơn hàng tuần phải lên đến gần 300.000. Chúng ta vẫn cách xa con số này”.

Nếu xu hướng trên tiếp tục thì chi tiêu tiêu dùng - động lực chính của nền kinh tế Mỹ - có thể được bảo vệ. Ông Zandi nhận xét: “Miễn là tình trạng sa thải nhân sự được duy trì ở mức tương đối thấp, nền kinh tế vẫn sẽ khỏe mạnh. Chúng ta đang ở trong chu kỳ kinh tế thuận lợi”.

Thu nhập được cải thiện

Kể từ khi nền kinh tế phục hồi hậu đại dịch, giá cả nhìn chung thường tăng nhanh hơn lương. Nhưng gần đây xu hướng trên đã thay đổi, tăng trưởng tiền lương đang trên đà bắt kịp lạm phát.

Hai nhà kinh tế Zandi và Wolfers đều kỳ vọng tăng trưởng tiền lương thực tế sẽ lên cao hơn nữa trong năm 2024. Ông Zandi dự đoán: “Theo thời gian, thu nhập sẽ bắt kịp và vượt qua lạm phát. Mọi người sẽ cảm thấy lạc quan hơn về nền kinh tế”.

Nền kinh tế có thể đi chệch hướng

Tuy nhiên, thế giới ba năm qua đã cho mọi người thấy rằng những sự kiện bất ngờ như COVID-19 hay chiến sự Nga - Ukraine có thể phá hỏng mọi dự báo. Chúng ta không thể loại trừ khả năng một sự kiện “thiên nga đen” xuất hiện, bôi đen bức tranh kinh tế năm 2024. Nhà kinh tế Wolfers cảnh báo: “Chúng ta đều biết rằng hàng triệu sự kiện có thể đi chệch hướng. Suy thoái vẫn có thể xảy ra”.

Nỗi sợ lớn nhất của ông Zandi là rủi ro hệ thống tài chính tiếp tục gặp căng thẳng giống như những vụ sụp đổ ngân hàng hồi đầu năm 2023. Nỗi lo khác của ông là cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024. Cuộc đua vào Nhà Trắng chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng bởi nền kinh tế, nhưng điều ngược lại cũng có thể xảy ra.

Ông Zandi dự đoán cuộc đua sẽ diễn ra rất sát sao và cảnh báo nếu kết quả bầu cử gây tranh cãi thì có khả năng tình trạng bất ổn xã hội sẽ xảy ra. Ông lưu ý: “Kịch bản này có thể gây thiệt hại rất lớn tới thị trường chứng khoán và nền kinh tế”.