Warren Buffett bỏ lỡ cơ hội trong khủng hoảng, điểm yếu của Berkshire Hathaway lộ rõ

Warren Buffett đã từng ví Berkshire Hathaway như một khu rừng và thậm chí còn từng cố gắng giải thích cấu trúc của tập đoàn này bằng cách xếp các công ty con thành các nhóm khác nhau. Nhưng phân loại Berkshire chưa bao giờ là một nhiệm vụ dễ dàng.

Berkshire vốn bắt đầu từ một công ty dệt may. Giờ đây, Berkshire là một tập hợp các doanh nghiệp thuộc nhiều lĩnh vực kinh doanh khác nhau, từ công ty đường sắt BNSF cho đến hãng bảo hiểm Geico.

Berkshire cũng có danh mục đồ sộ bao gồm các khoản đầu tư vào những công ty đại chúng nổi tiếng như Apple và Wells Fargo.

Sự đa dạng của các doanh nghiệp mà Berkshire sở hữu khiến nhiều nhà đầu tư nghĩ rằng Berkshire giống như một quĩ tương hỗ. Đôi khi những nhà đầu tư cá nhân không muốn tự mình chọn ra các cổ phiếu đơn lẻ sẽ dồn một phần đáng kể gia tài của mình vào Berkshire.

Hàng chục nghìn nhà đầu tư xuất hiện tại cuộc họp cổ đông hàng năm của Berkshire để biết được "nhà tiên tri xứ Omaha" có kế hoạch gì để giúp tiền của họ sinh lời.

Theo Bloomberg, từ năm 1965 cho đến cuối năm 2019, tỉ suất sinh lời trung bình của cổ phiếu Berkshire Hathaway là 20,3%, cao hơn hẳn tỉ suất sinh lời 10% của chỉ số S&P 500. Vốn hóa thị trường của Berkshire là 441 tỉ USD và là tập đoàn duy nhất trong 6 doanh nghiệp lớn nhất thuộc S&P 500 không phải là một hãng công nghệ.

Qui mô của Berkshire là thành công của Warren Buffett nhưng đồng thời cũng mang lại rắc rối cho ông. Warren Buffett có thể chi số tiền khổng lồ cho một thương vụ, nhưng ông cũng cần phải tìm kiếm các khoản đầu tư tương xứng.

Thất bại của Warren Buffett trong việc phát hiện các thương vụ "to như con voi" – cách gọi của chính ông – là một trong những nguyên nhân khiến tỉ suất sinh lời của Berkshire thấp hơn chỉ số S&P 500 trong vòng 5 năm qua.

Kể cả trong giai đoạn thị trường Mỹ xáo trộn vào tháng 3 khiến giá cổ phiếu lao dốc mạnh, Warren Buffett vẫn khá kín tiếng và né tránh các thương vụ mua lại. Điều này khiến nhiều cổ đông bắt đầu suy nghĩ lại về việc họ sẽ nhận được gì khi đầu tư vào Berkshire.

Nếu họ không được hưởng lợi nhờ vào năng lực tìm kiếm các thương vụ độc đáo của Warren Buffett như những gì ông đã làm trong quá khứ - ví dụ như cổ phiếu ưu đãi của Goldman Sachs - thì phải chăng họ chỉ được nhận về một tập hợp các công ty lỗi thời?

Nhà phân tích Meyer Shields của Keefe Bruyette & Woods nhận định: "Berkshire là một tập đoàn kiếm được lợi nhuận không ai bì kịp trong quá khứ, thành tích này ngày càng khó có thể lặp lại. Nhưng cổ đông của Berkshire vẫn được sở hữu rất nhiều công ty tốt".

Ưu điểm này có vẻ không hấp dẫn lắm nhưng cũng mang về một số lợi thế. Đến cuối quí I, Warren Buffett nắm trong tay 137 tỉ USD tiền mặt và ông nói sẽ giữ Berkshire thành "một pháo đài tài chính".

Khi chỉ số S&P 500 lao dốc hơn 38% trong năm 2008, cổ phiếu Berkshire chỉ giảm 32%.

Ông Tom Russo, người quản lí danh mục đầu tư có bao gồm cổ phiếu Berkshire tại hãng tư vấn Gardner Russo & Gardner nói: "Điều mà Warren Buffett cung cấp cho nhà đầu tư là sự đảm bảo rằng một khi tiền nằm trong Berkshire, số tiền đó sẽ được sử dụng đúng đắn".

Những người chỉ trích đặt câu hỏi liệu chiến lược của Warren Buffett phải chăng đã hết thời. Năm ngoái, ông David Rolfe, cổ đông lâu năm của Berkshire đã thoái vốn khỏi tập đoàn này.

Ông Rolfe nói rằng liệu Warren có thành công trong việc triển khai số tiền khổng lồ của Berkshire hay không sẽ đóng vai trò "tối quan trọng" nếu Berkshire muốn lấy lại khả năng tăng trưởng vượt bậc.

Tuy nhiên, việc đem một khối tiền khổng lồ hơn trăm tỉ USD đi đầu tư là một thách thức mà ít người từng thử.

Môi trường đầu tư hiện tại là một thách thức khác. Lãi suất và lợi suất trái phiếu thấp khiến nhà đầu tư đổ dồn vào cổ phiếu, nên định giá đang ở mức cao. Rất nhiều quĩ tư nhân cũng đang săn đón các khoản đầu tư hấp dẫn. Điều này càng khiến Warren Buffett khó tìm được món hời.

Hơn ai hết, Warren Buffett hiểu rõ những khó khăn ông phải đối mặt. Từ lâu ông đã cảnh báo tỉ suất lợi nhuận của Berkshire sẽ suy giảm khi qui mô của tập đoàn tăng lên.

Warren Buffett đã mua thêm các công ty, ví dụ như hãng bảo hiểm Geico và sử dụng phí thu từ khách hàng để lập các khoản đầu tư khác. Đây là một cách vay tiền với chi phí rẻ và là một phần quan trọng trong công thức thành công của Warren Buffett.

Các thương vụ nổi tiếng khác của Warren Buffett gồm công ty năng lượng MidAmerican Energy, công ty đường sắt BNSF và hãng sản xuất phụ tùng máy bay Precision Castparts.

Ông Armstrong, Chủ tịch công ty quản lí tài sản Henry H. Armstrong Associates khẳng định Berkshire là tập đoàn được định vị tốt nhất để chống chọi với thị trường gấu và các cuộc suy thoái.

Tuy nhiên, chương mới nhất của biến động thị trường chứng khoán Mỹ lại không hợp với phong cách của Warren Buffett. Trong cuộc khủng hoảng tài chính 2008, các công ty như Goldman Sachs tìm đến Berkshire vì biết tập đoàn có lượng vốn khổng lồ và vì Warren Buffett nổi tiếng là người giải cứu các công ty tốt tránh bị thâu tóm thù địch.

Tuy nhiên, lần này cánh cửa cơ hội vừa mở ra với Warren Buffett đã ngay lập tức đóng sập lại. Sự can thiệp mạnh mẽ vào thị trường của Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) khiến cho Warren không tìm được món hời nào ưng ý.

Berkshire vẫn có những lợi thế mà ít công ty hoặc danh mục đầu tư nào có thể bắt chước. Berkshire có thể sử dụng tiền từ các công ty mà tập đoàn này kiểm soát và phân bổ cho những hoạt động khác.

Berkshire cũng có những rủi ro riêng biệt, ví dụ như vấn đề ai sẽ kế nhiệm Warren Buffett, người mà năm nay đã 89 tuổi.

Những người hâm mộ đông đảo của Warren Buffett vẫn thấy rằng cổ phiếu Berkshire là một cơ hội để sở hữu một tập hợp những công ty tốt khó có thể bì kịp.

"Những công ty này thuộc các lĩnh vực hoàn toàn khác nhau, và bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác biệt nhau khá nhiều", ông Armstrong nhận xét. Ngoài ra, Berkshire còn có "nhiều loại cổ phiếu, cộng thêm lượng tiền mặt lớn. Số tiền mặt này được phân bổ bởi những người đã chứng minh được rằng họ giỏi trong công việc đầu tư này".