Tham vọng siết chặt thị trường bất động sản của ông Tập lung lay trước bê bối của 'bom nợ' Evergrande

Nhà đầu tư hoảng loạn, thị trường bị bán tháo

Sau nhiều tháng tin tưởng rằng cuộc khủng hoảng của "bom nợ" Evergrande đã phần lớn được kiểm soát, các nhà đầu tư đầu tuần này lại đang lo sợ rằng ông Tập sẽ tính toán sai khi cố gắng kiềm chế thị trường bất động sản Trung Quốc.

Kết quả là, thị trường bỗng rơi vào hỗn loạn và có thể tạo thêm áp lực buộc các nhà lãnh đạo Bắc Kinh tạm ngưng siết chặt chính sách, hoặc ít nhất là hành động để hạn chế cú sốc.

Đà bán tháo hôm 20/9 gần như không chừa tài sản rủi ro nào. Chỉ số Hang Seng của Hong Kong có thời điểm giảm hơn 3%, dẫn đầu là các công ty bất động sản. Các chỉ số chứng khoán ở Đức và Italy có lúc mất hơn 2%, trong khi S&P 500 tụt khoảng 1,7%, là mức giảm mạnh nhất trong 4 tháng.

Mức giá trung bình của các trái phiếu đồng USD được xếp hạng rác từ nhiều doanh nghiệp Trung Quốc giảm mạnh nhất trong khoảng một năm. Giá quặng sắt giao sau bốc hơi gần 12% trong ngày càng khiến vấn đề trở nên tồi tệ hơn.

Theo Bloomberg, Evergrande hiện có khoảng 300 tỷ USD nợ phải trả, nhiều hơn bất kỳ công ty phát triển bất động sản nào trên thế giới. Hơn nữa, "bom nợ" này còn là một cá voi trên thị trường trái phiếu lợi suất cao của Trung Quốc, chiếm khoảng 16% lượng trái phiếu đang lưu hành.

Evergrande phải trả 83,5 triệu USD tiền lãi trái phiếu vào ngày 23/9 tới. Nếu không trả được trong vòng 30 ngày thì ông lớn bất động sản Trung Quốc có thể phải tuyên bố vỡ nợ.

Ngoài ra, trong cùng ngày, Evergrande còn cần phải thanh toán một khoản nợ trị giá 232 triệu nhân dân tệ (tương đương 36 triệu USD) cho lượng trái phiếu phát hành trong nước.

Theo ước tính của Goldman Sachs, với hơn 200 công ty con ở nước ngoài và gần 2.000 công ty con trong nước, Evergrande sở hữu tổng tài sản trị giá khoảng 2.000 tỷ nhân dân tệ, tương đương 2% GDP của Trung Quốc.

Thị trường bất động sản Trung Quốc vốn đã chững lại, nên nếu Evergrande vỡ nợ, tác động lan tỏa của vụ việc có thể rất khủng khiếp, đặc biệt là khi bất động sản chiếm đến 40% tài sản hộ gia đình ở đất nước tỷ dân.

Trong phiên giao dịch hôm 20/9, cổ phiếu của Evergrande có thời điểm bốc hơi đến 19%, đưa vốn hóa của công ty xuống mức thấp nhất trong lịch sử. Kết phiên, cổ phiếu của "bom nợ" Trung Quốc mất 10%.

Giới chức Bắc Kinh im hơi lặng tiếng

Cho đến nay, các nhà chức trách Trung Quốc chưa công khai đảm bảo rằng chính phủ có kế hoạch giải quyết cuộc khủng hoảng. Các bài viết trên truyền thông hầu như đều né tránh chủ đề này, ngoại trừ tờ Global Times cho rằng Evergrande là "trường hợp cá biệt" và chỉ trích phương Tây đang tấn công nền kinh tế tỷ dân.

Hơn nữa, hiện cũng không có bằng chứng rõ ràng cho thấy các quỹ nhà nước đang can thiệp vào thị trường chứng khoán nội địa. Phản ứng của Bắc Kinh chủ yếu giới hạn ở Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC). Hôm 17/9, PBoC đã bơm ròng 90 tỷ nhân dân tệ vào hệ thống ngân hàng. Một ngày sau, ngân hàng trung ương Trung Quốc bơm thêm 100 tỷ nhân dân tệ khác.

Các nhà kinh tế của Goldman Sachs đã kêu gọi giới chức Trung Quốc phát đi một "thông điệp rõ ràng hơn" về kế hoạch ngăn Evergrande gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế chung.

Citigroup thì cho rằng Trung Quốc có thể đã "phạm phải sai lầm khi siết chặt chính sách quá mức". Còn các nhà kinh tế tại Societe Generale dự đoán khả năng nền kinh tế lao dốc vì "chúa nợ" Evergrande là khoảng 30%.

Ông Ding Shuang, Kinh tế trưởng khu vực Trung Quốc và Bắc Á của Standard Chartered, bình luận: "Mặc dù hầu hết mọi người không tin Evergrande sẽ đột ngột sụp đổ, sự im hơi lặng tiếng của các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc đang khiến thị trường hoảng loạn".

"Tôi hy vọng chí ít Trung Quốc sẽ sớm đưa ra một số tuyên bố để ổn định tâm lý nhà đầu tư", ông Ding Shang bày tỏ.

Trong khi đó, nhóm nhà kinh tế của Goldman Sachs nhận định: "Trong bối cảnh các nhà hoạch định chính sách không dao động trước mục tiêu giảm đòn bẩy trên thị trường bất động sản, vụ lùm xùm của Evergrande nhiều khả năng chứng tỏ hoạt động kinh doanh nhà ở tại Trung Quốc có thể xấu đi hơn nữa nếu chính phủ không vạch ra hướng giải quyết rõ ràng".

Dữ liệu công bố hồi tuần trước cho thấy, trong tháng 8, doanh số bán nhà tính theo giá trị đã giảm 20% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là mức sụt giảm mạnh nhất kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát vào năm 2020.

Bloomberg cho rằng các nhà chức trách Trung Quốc dường như rất quyết tâm cắt giảm đòn bẩy cũng như hạ nhiệt thị trường bất động sản trong nước.

Năm ngoái, ông Quách Thụ Thanh, Chủ tịch Ủy ban Điều tiết Ngân hàng và Bảo hiểm Trung Quốc, đã bày tỏ lo ngại về mối liên hệ quá lớn giữa hệ thống ngân hàng với thị trường nhà đất. Ông Quách coi đây là rủi ro lớn nhất cho hệ thống tài chính Trung Quốc.

Thách thức đối với các quan chức Bắc Kinh bây giờ là nên hành động đến mức độ nào, trước khi các biện pháp cứng rắn của chính họ gây ra loại bất ổn tài chính mà Bắc Kinh cố gắng né tránh.

Các cơ quan quản lý tại Trung Quốc đã tăng cường điều chỉnh giá đất và nhà ở - vốn là hai động cơ tăng trưởng cho ngành bất động sản cũng như nền kinh tế tỷ dân.

Trong những tháng gần đây, Trung Quốc còn siết chặt việc phê duyệt hồ sơ thế chấp và tăng lãi suất đối với người mua nhà lần đầu, cũng như áp dụng các biện pháp kiểm soát cho thuê nhà ở những thành phố lớn và tạm ngừng bán đất tập trung.

Các ngân hàng Trung Quốc được yêu cầu giảm mức cho vay đối với người mua nhà và hồi tháng 5 vừa qua, Bắc Kinh đã gợi lại ý tưởng đánh thuế bất động sản quốc gia. Năm ngoái, chính phủ đã soạn thảo một văn bản gọi là "ba lằn ranh đỏ", nói về các chỉ số nợ mà công ty bất động sản phải đáp ứng nếu muốn vay thêm.

Chính quyền Bắc Kinh cho thấy họ có thể hấp thụ đáng kể tổn thất trên thị trường, bất luận là tại các công ty công nghệ, sòng bạc Macau hay các trung tâm dạy thêm, để hoàn thành mục tiêu "thịnh vượng chung" của ông Tập Cận Bình.