Trung Quốc siết bất động sản tư nhân để nhường đường cho doanh nghiệp nhà nước kiểm soát thị trường?

Chuyển đổi giữa thời khắc khó khăn

Đối với bất kỳ chính phủ nào, công cuộc cải cách thị trường nhà ở trên quy mô toàn quốc đều gây gây ra rủi ro lớn, bất luận là trong thời kỳ kinh tế bình ổn.

Song, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình lại đang hiện thực hóa tham vọng này ngay tại thời điểm nền kinh tế tỷ dân giảm tốc, biến chủng Omicron đe dọa chính sách "Zero COVID" và mối quan hệ với thế giới bên ngoài ngày càng căng thẳng.

Khi các yếu tố trên ngày càng giáng đòn đau cho thị trường tài chính Trung Quốc, công chung liên tục đặt câu hỏi: Mục đích cuối cùng của ông Tập là gì? Không ai biết chắc câu trả lời, hẳn là vậy.

Tuy nhiên, các chuyên gia đã bắt đầu phác thảo một tương lai cho thị trường bất động sản Trung Quốc. Tương lai này rất khác so với hơn hai thập kỷ trước, khi bất động sản là động cơ tăng trưởng của nền kinh tế, là công cụ giúp người dân làm giàu và là nguồn thu của chính quyền địa phương.

Ông Li Kai, đối tác sáng lập của quỹ trái phiếu Shengao Investment (Bắc Kinh), cho hay: "Nếu chúng ta gọi thập kỷ trước là thời kỳ hoàng kim của ngành bất động sản, thì bây giờ ngành này đang bị mắc kẹt trong thời kỳ rỉ sét".

Quá trình chuyển đổi sẽ đặc biệt đau đớn đối với các nhà phát triển bất động sản tư nhân như Evergrande Group. Không chỉ "bom nợ" Evergrande, mà các công ty địa ốc được đánh giá là khỏe mạnh hơn như Shimao Group và Country Garden cũng đang chịu áp lực lớn.

Đồng thời, tham vọng chuyển đổi của ông Tập còn có thể là một chặng đường dài để vị lãnh đạo hoàn thành hai mục tiêu lớn: ổn định thị trường tài chính và thu hẹp khoảng cách giàu nghèo trong nước.

Thách thức cho Chủ tịch Trung Quốc là phải thực hiện chuyển đổi mà không gây ra một cuộc khủng hoảng lớn vào thời điểm mà ông sắp sửa có cơ hội củng cố chiếc ghế quyền lực trọn đời, Bloomberg nhấn mạnh.

Tại sao ông Tập chọn thời điểm này?

Có rất nhiều lý do tại sao Trung Quốc lại cần "nắn" lại thị trường bất động sản trong nước. Lĩnh vực này đang tràn lan nạn đầu cơ và doanh nghiệp trong ngành vay nợ quá mức, gây rủi ro cho hệ thống tài chính trong thời kỳ suy thoái.

Giá nhà đang là một gánh nặng cho các hộ gia đình Trung Quốc, đặc biệt là trong bối cảnh dân số của nước này đang đi xuống. Năm 2020, mức giá trung bình cho một căn hộ ở Thâm Quyến cao gấp 44 lần mức lương trung bình hàng năm của người dân địa phương.

Chưa kể, giá nhà đất quá cao cũng làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng tại Trung Quốc, khi các chủ nhà giàu có ra sức tích trữ tài sản. Cùng lúc, hàng triệu ngôi nhà bị bỏ hoang và nhiều công trình xây dựng làm hư hại môi trường, Bloomberg liệt kê.

Ngoài ra, ngành bất động sản đang có tác động quá lớn đến nền kinh tế tỷ dân. Theo một số ước tính, nếu tính chung các lĩnh vực liên quan như xây dựng và dịch vụ bất động sản, ngành địa ốc đang chiếm hơn 25% tổng sản lượng kinh tế Trung Quốc. Hơn 70% của cải của người dân thành thị đang được cất giữ trong các dự án bất động sản.

Ông Craig Botham, kinh tế trưởng tại hãng tư vấn Pantheon Macroeconomics, bình luận: "Thị trường bất động sản là biểu hiện cho những vấn đề của nền kinh tế Trung Quốc.

Trong nhiều thập kỷ qua, bất động sản là giải pháp dễ dàng để chính quyền địa phương tìm kiếm nguồn thu, là động lực tăng trưởng kinh tế và là một công cụ để các hộ gia đình cất trữ tiền mặt và chứng kiến chúng sinh sôi nảy nở".

Để doanh nghiệp nhà nước kiểm soát thị trường

Giải pháp tiềm năng nhất cho mớ rắc rối của ngành bất động sản và khả năng cao cũng là điều Chủ tịch Tập Cận Bình đang muốn, chính là để nhà nước kiểm soát thị trường, Bloomberg nhận định.

Nói tóm lại, những ngày mà giá nhà đất cao ngất ngưỡng và các ông trùm địa ốc tất bật xây dựng cao ốc sắp tàn lụi. Thực tế này sẽ bị thay thế bởi một thị trường nghiêm khắc hơn, nơi các nhà chức trách sẽ nhanh chóng ngăn chặn nạn đầu cơ và các dự án chủ yếu do doanh nghiệp nhà nước xây dựng.

Theo đưa tin của nền tảng truyền thông Cailian, tại Quảng Đông - quê hương của Evergrande, các quan chức địa phương đang tạo điều kiện để những doanh nghiệp bất động sản đang gặp khó khăn gặp gỡ doanh nghiệp nhà nước.

Phó Giám đốc cấp cao Gabriel Wildau của công ty tư vấn Teneo nhận thấy: "Chính quyền Bắc Kinh đang muốn khuyến khích sự hợp nhất trong lĩnh vực nhà ở. Các công ty địa ốc lớn và thường thuộc sở hữu của nhà nước sẽ thâu tóm những đối thủ yếu hơn. Bắc Kinh đang muốn dập cơn nghiện bất động sản của nền kinh tế".

Các nhà chức trách Trung Quốc đã muốn chấn chỉnh thị trường địa ốc từ lâu, nhưng do tầm quan trọng của lĩnh vực này với nền kinh tế khiến họ e dè. Giờ đây, Bắc Kinh đang tìm cách giảm sự phụ thuộc vào bất động sản bằng cách tăng cường đầu tư vào các ngành công nghệ cao và năng lượng sạch.

Ông Hao Hong, chiến lược gia trưởng tại Bocom International Holdings, cho hay: "Quá trình chuyển đổi nền kinh tế sẽ kéo dài và rất đau đớn. Chúng tôi không hoàn toàn chắc chắn giới lãnh đạo Bắc Kinh có đủ quyết tâm để vượt qua giải đoạn chuyển tiếp gian nan hay không'.

Lòng quyết tâm của các quan chức Trung Quốc đang bị thử thách. Đà suy thoái của thị trường địa ốc Trung Quốc đang tăng tốc, thậm chí khiến Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) phải đưa ra lời cảnh báo.

Trên các thành phố trên khắp cả nước, giá nhà mới đã giảm sâu kể từ tháng 9 năm ngoái. Doanh số bán nhà cũng lao dốc và đầu tư vào lĩnh vực bất động sản cũng chững về mức thấp nhất kể từ năm 2015.

Trong khi đó, các công ty bất động sản đang phải dùng đến những cách khó khăn nhất như hóa đổi trái phiếu, trì hoãn thanh toán, bán vốn cổ phần,…để xoay xở nợ nần. Ít nhất 8 công ty trong ngành đã không thể thanh toán được lãi suất trái phiếu đồng USD kể từ tháng 10/2021.