Quan hệ Trump – Tập: Từ bạn thành thù

Trong một loạt các dòng tweet làm chao đảo thị trường hôm 23/8, Tổng thống Mỹ Donald Trump đặt ra một câu hỏi cho hơn 60 triệu người theo dõi tài khoản Twitter của mình: 

"Câu hỏi duy nhất của tôi là: Ai là kẻ thù lớn hơn đối với nước Mỹ? Chủ tịch Fed Jerome Powell hay Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình?

Theo CNBC, dòng tweet được đăng chỉ vài giờ sau khi Trung Quốc công bố kế hoạch áp thuế quan 5-10% lên 75 tỉ USD hàng hóa Mỹ, chưa kể Trung Quốc sẽ tái áp dụng thuế suất 25% với xe hơi  Mỹ. 

Chính sách thuế nói trên sẽ có hiệu lực theo hai giai đoạn, bắt đầu từ 1/9 và 15/12.

Đầu tháng 8, ông Trump cũng tuyên bố áp thuế lên 300 tỉ USD hàng hóa Trung Quốc theo hai giai đoạn từ 1/9 và 15/12.

Ông Trump còn tuyên bố hôm 23/8 rằng ông ra lệnh cho các doanh nghiệp Mỹ tìm phương án thay thế cho hoạt động sản xuất Trung Quốc bằng cách đưa sản xuất về nước Mỹ hoặc đi các nước khác.

Các chỉ số chứng khoán Mỹ đầu phiên có sắc xanh nhưng kết phiên giảm sâu 2-3%. 

Ảnh minh họa: Getty Image/Daily Express.

Thoạt nhìn, dòng tweet của ông Trump có vẻ nhằm vào Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell nhiều hơn là vào ông Tập Cận Bình. 

Từ hơn một năm nay, ông Trump đã chỉ trích thậm tệ người đứng đầu ngân hàng trung ương Mỹ do chính ông bổ nhiệm, gọi Chủ tịch Powell là kẻ "cứng đầu", "không hiểu biết" đồng thời coi Fed là "kẻ thù lớn nhất của nước Mỹ".

Tuy nhiên dòng tweet hôm 23/8 nói trên lại so sánh ông Powell với Chủ tịch Tập Cận Bình, cho thấy sự thay đổi căn bản trong quan điểm của ông Trump với người đồng cấp Trung Quốc.

Tháng 12 năm ngoái, ông Trump còn nói: "Chủ tịch Tập và tôi có quan hệ cá nhân rất bền chắc. Chúng tôi là hai người duy nhất có thể mang lại những thay đổi tích cực to lớn về thương mại và nhiều vấn đề khác nước giữa hai siêu cường Mỹ-Trung".

Ngay trong tháng 8 này khi quan hệ thương mại giữa hai nước hết sức căng thẳng, ông Trump vẫn coi ông Tập là bạn: "Chủ tịch Tập Cận Bình là một người tốt, và là bạn của tôi", ông Trump nói trong một buổi meeting tại bang Ohio.

Ông Trump thường xuyên phàn nàn về quan hệ thương mại bất bình đẳng giữa Mỹ và Trung Quốc nhưng ông không đổ lỗi lên Chủ tịch Tập, thay vào đó ông Trump cho rằng các đời tổng thống Mỹ trước phải chịu trách nhiệm.

"Tôi không trách ông Tập. Tôi trách những nhà lãnh đạo trước đây của nước Mỹ đã để cho tình trạng này diễn ra", ông Trump nói với báo giới hồi tháng 7.

Ông Tập Cận Bình tuy không thường xuyên lên tiếng trước công luận như ông Trump nhưng cũng lịch sự đáp lễ. Tại một diễn đàn kinh tế tổ chức tại St. Petersburg (Nga) hồi tháng 6, ông Tập cũng gọi ông Trump là "bạn" và nói rằng "khó có thể tưởng tượng được viễn cảnh Mỹ và Trung Quốc hoàn toàn rời xa nhau".

Việc Tổng thống Trump gọi ông Tập là kẻ thù và so sánh với Chủ tịch Fed thể hiện mối quan hệ giữa hai nhà lãnh đạo đang ở mức xấu chưa từng thấy. Theo CNBC, diễn biến này có thể ảnh hưởng tới khả năng đạt thỏa thuận thương mại giữa hai nước trong thời gian tới.

Tuy nhiên sự thay đổi này khiến cho các bình luận cá nhân của ông Trump thống nhất hơn với chính sách mà nội các của ông đưa ra. Theo tài liệu chiến lược an ninh quốc gia 2017 của ông Trump, Trung Quốc và Nga được coi là các đối thủ chính của Mỹ trong vấn đề an ninh.

"Nga và Trung Quốc muốn làm cho nền kinh tế của mình bớt tự do và kém công bằng hơn, họ muốn tăng cường quân đội và kiểm soát thông tin cũng như dữ liệu để đè nén xã hội và tăng tầm ảnh hưởng", tài liệu này viết.

Đầu tháng 8 này, Bộ Tài chính Mỹ lại chính thức gắn mác "quốc gia thao túng tiền tệ" đối với Trung Quốc.

Trong một sự kiện tại Nhà trắng tháng trước, ông Trump cố gắng nói giảm mức độ quan hệ của ông đối với nhà lãnh đạo Trung Quốc.

"Tôi và ông Tập Cận Bình giờ đây có lẽ không được thân thiết lắm. Tôi làm việc vì nước Mỹ, ông ấy làm việc vì Trung Quốc, phải vậy thôi", tờ Polititco dẫn lời ông Trump.