Nga tìm đến 'Tướng quân Tận thế' để thay đổi cục diện ở Ukraine

Theo Financial Times, Tổng thống Nga Vladimir Putin vừa đưa ra gợi ý về người đứng sau cuộc tấn công tên lửa lớn nhất kể từ đầu xung đột Ukraine.

Trong một bài phát biểu trên truyền hình hôm 10/10, ông Putin cho biết cuộc tấn công tên lửa vào khắp các thành phố của Ukraine được tiến hành “theo gợi ý của Bộ Quốc phòng”. Chỉ hai ngày trước đó, Đại tướng Sergei Surovikin đã được chọn làm chỉ huy chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.

Các nhà phân tích cho biết, quyết định bổ nhiệm một vị tướng có biệt danh "Kẻ ác liệt" và "Tướng quân Tận thế" của Tổng thống Putin báo hiệu sự phản ứng với những thất bại trên chiến tường gần đây bằng cách leo thang xung đột.

Ông Ruslan Pukhov, Giám đốc Trung tâm Phân tích Chiến lược và Công nghệ, nói: “Ông Surovikin giống như Nguyên soái Zhukov”. Nguyên soái Georgy Konstantinovich Zhukov là chỉ huy của Hồng quân Liên Xô trong nhiều chiến dịch quan trọng hồi Thế chiến II.

“Ông Surovikin là một người cứng rắn và biết cách điều hành một cuộc chiến. Ông là một con quái vật thật sự chứ không phải một kẻ chỉ biết uống vodka hay một kẻ trí thức nửa mùa. Ông là một chiến binh thực sự, không sợ hãi khi nói sự thật với cấp trên”, ông Pukhov cho hay.

Trước khi trở thành chỉ huy chiến dịch quân sự tại Ukraine, ông Surovikin từng là người đứng đầu Không quân Nga.

Trong những tuần gần đây, Kiev đã chiếm lại nhiều lãnh thổ từ tay Moscow, bất chấp quyết định sáp nhập 4 tỉnh miền đông và nam Ukraine. Điện Kremlin đã phải đối mặt với hàng loạt chỉ trích về quân đội, khi các vấn đề như nhân lực, đạn dược, hậu cần, và cuộc động viên trở nên hiện hữu.

“Vấn đề của quân đội Nga không thể được giải quyết chỉ bằng cách thay chỉ huy mới”, ông Michael Kofman, nhà phân tích quân sự và Giám đốc chương trình Nghiên cứu Nga tại CNA nói.

“Nhưng nếu nhìn vào màn trình diễn của [ông Surovikin] kể từ mùa hè, khi ông chi huy lực lượng Nga ở phía nam Ukraine, thì tại mặt trận này, quân đội Moscow có kết quả ít tồi tệ nhất”, ông nói.

Ông Surovikin, 56 tuổi, trở nên nổi tiếng sau chiến dịch tại Syria, khi ông đóng vai trò chỉ huy lực lượng Nga hỗ trợ cho chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad. Theo RT, vào năm 2017, ông được phong danh hiệu Anh hùng nước Nga.

Vị tướng cứng rắn

Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) nêu tên ông Surovikin trong dánh sách các quan chức “có thể chịu trách nhiệm” cho các cuộc tấn công vào dân thường. Trong một báo cáo 2020, HRW cho rằng ông đã ra lệnh tấn công nhà cửa, trường học và bệnh viện ở Syria.

Phía Kiev cáo buộc Moscow đang thực hiện một chiến thuật tương tự. Theo Financial Times, tên lửa của Nga trong ngày 10 và 11/10 đã đánh trúng cơ sở hạ tầng dân sự, bao gồm cả sân chơi tại Kiev, bất chấp việc Moscow tuyên bố rằng chỉ có các địa điểm quân sự mới là mục tiêu.

Các quan chức Ukraine tuyên bố việc bổ nhiệm ông Surovikin và các cuộc tấn công tên lửa gần đây là một phần trong chiến dịch hăm dọa.

Ông Vadym Prystaiko, Đại sứ Ukraine tại Anh, cho biết: “Mỗi lần leo thang, Nga lại mang đến những người nguy hiểm hơn. Ông Surovikin được gọi là Đồ tể của Syria. Moscow đã đưa một kẻ xấu [lên chỉ huy] để đe dọa chúng tôi. Nhưng chúng tôi sẽ không sợ hãi”.

“Cuối cùng, Nga hiểu rằng họ không thể làm gì trên mặt đất … Vì vậy, Moscow đã cử một người từ không quân tới. Với tôi, quyết định này có nghĩa là Tổng thống Putin đang thực sự thất vọng, thực sự tuyệt vọng”, ông Prystaiko nói thêm.

Cuộc đời nhiều sóng gió

Ông Surovikin nổi tiếng từ một cuộc đảo chính bất thành năm 1991 của những người theo đường lối cứng rắn tại Liên Xô, khi ông lãnh đạo một đơn vị có nhiệm vụ dập tắt các cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ.

Cuộc đảo chính thất bại và tướng Surovikin bị bỏ tù trong 6 tháng khi đội quân dưới trướng ông giết chết ba người biểu tình không vũ trang. Sau đó những cáo buộc đã được bãi bỏ, ông được thả và thăng chức.

Theo ông Ilya Venyavkin, một nhà sử học đã viết về vị tướng này: “Ông Surovikin là người sẵn sàng thực hiện các mệnh lệnh dù có chuyện gì xảy ra và sẽ không bao giờ thừa nhận sai lầm”.

Năm 1995, ông Surovikin bị bắt vì buôn bán vũ khí và cho hưởng án treo. Năm 2004, một cấp dưới cáo buộc ông Surovikin đã tấn công người này, trong khi một cấp dưới khác tự sát sau khi chịu sự chỉ trích từ tướng Surovikin.

Trong chiến dịch của Nga tại Chechnya giữa những năm 2000, ông Surovikin đã thề sẽ giết ba người Chechnya cho mỗi binh sĩ hi sinh. Memorial, tổ chức nhân quyền lâu đời nhất của Nga, đã cáo buộc đơn vị của ông liên quan tới các tội ác chiến tranh, bao gồm tra tấn, thủ tiêu và ít nhất một vụ giết người.

Ông Pukhov cho biết bất chấp tai tiếng, Đại tướng Surovikin đã thể hiện khả năng truyền cảm hứng cho binh sĩ của mình của mình. 

“Ông ấy đã vượt qua mọi thứ, kể cả hai lần ngồi tù. Thậm chí [những khó khăn ấy] cũng không làm ông suy sụp. Ông Surovikin có thể truyền cảm hứng cho binh sĩ và có danh tiếng trong toàn lực lượng vũ trang”, ông Pukov nói.

Vị tướng này đã giành được sự ủng hộ từ một số người từng chỉ trích quân đội Nga gần đây, bao gồm cả Tổng thống Chechnya Ramzan Kadyrov và ông Evgeny Prigozhin, người sáng lập công ty quân sự tư nhân Wagner PMC.

Tổng thống Kadyrov nói rằng ông "100% hài lòng" với cách thức tiến hành cuộc chiến sau vụ tấn công tên lửa hôm 10/10. Trong khi đó, ông Prigozhin gọi tướng Surovikin là “huyền thoại” và nói rằng hình ảnh chỉ huy theo chủ nghĩa báo thù là điều mà cả nước Nga ao ước.

“Ông Surovikin không có thời gian để đưa toàn bộ đạn dược vào xe tăng của mình hồi tháng 8/1991”, nhà sáng lập của Wagner PMC nói. “Nếu ông có đủ thời gian, chúng ta sẽ sống ở một đất nước hoàn toàn khác, một quốc gia hùng mạnh gấp 10 lần”.

Nhà sử học Venyavkin cho biết quyết định bổ nhiệm Đại tướng Surovikin “phù hợp với thần thoại: những chỉ huy vô dụng dẫn dắt quân đội Nga tới thất bại và cần một chiến binh dũng mãnh có thể xoay chuyển cục diện cuộc chiến, sắp xếp quân nhu và sử dụng một bàn tay cứng rắn để khôi phục trật tự”.

The Guardian cho biết thách thức chính của ông Surovikin ở Ukraine sẽ là giải quyết vấn đề cốt lõi khi quân đội Nga đối mặt với đợt phản công của Ukraine.

Ông Gleb Irisov, một trung úy không quân từng làm việc với ông Surovikin cho tới năm 2020, nói rằng vị chỉ huy mới là một trong số ít người của quân đội Nga "biết cách giám sát và sắp xếp các nhánh quân đội khác nhau".

"Ông Surovikin là một chỉ huy tàn nhẫn nhưng cũng rất tài năng", ông Irisov cho biết. "Nhưng Đại tướng Surovikin sẽ không thể giải quyết mọi vấn đề. Nga đang thiếu cả vũ khí và nhân lực".