Nếu thực sự muốn ghi nhớ một khoảnh khắc, đừng vội giơ smartphone lên và nhấn nút chụp: Hãy thử ngắm nhìn thế giới thật qua đôi mắt của chính mình

Một bài viết của nhà phát triển công nghệ Manoush Zomorodi.

"Hiệu ứng làm giảm khả năng ghi nhớ"

Mỗi ngày, trên thế giới có hơn một tỷ hình ảnh được đăng tải để lưu giữ kỷ niệm. Nhưng hóa ra, tất cả những bức ảnh đó lại cản trở chúng ta trong việc gìn giữ ký ức.

Trong các nỗi ám ảnh về công nghệ, chụp hình có lẽ không phải là điều tồi tệ nhất. Thay vì nhìn chằm chằm vào mắt một ai đó, điện thoại sẽ giúp bạn lưu lại những khoảnh khắc của họ. Đó có thể là sự chào đời của một em bé, sự đoàn viên của một gia đình hay thậm chí là cảnh vật tại hồ nước hoang sơ vào buổi sáng. Nhưng chính sự thay đổi trong cách trải nghiệm này đã ảnh hưởng đến trí nhớ của chúng ta. Ta không còn tự nhớ về nó.

Những người tham gia dự án Bored and Brilliant (2015) của Manoush Zomorodi nói rằng, họ chỉ sử dụng hình ảnh như một "công cụ hỗ trợ trí nhớ". Những hình ảnh về điểm đỗ xe hoặc các thương hiệu đồ ăn, gia vị đều được chụp lại để sử dụng sau đó. Tuy nhiên, trên thực tế, các bức ảnh chụp vội đang làm hại trí nhớ của con người.

Giáo sư tâm lý họcLinda Henkel đã triển khai một thử nghiệm trên một nhóm sinh viên và kết quả cho thấy, nhìn chung, mọi người thường không nhớ rõ về những đối tượng có trong bức ảnh mà họ đã chụp. Trong khi đó, những chi tiết cụ thể sẽ được ghi nhớ tốt hơn khi ta quan sát đơn thuần.

Henkel nói: "Khi bắt đầu chụp một bức ảnh, trí nhớ của bạn sẽ trông cậy vào nó. Về cơ bản, bộ não sẽ nói rằng: 'Được rồi, tôi không cần phải suy nghĩ thêm về điều này'. Khi đó, các quá trình xử lý dù là phức tạp hay cảm tính để hỗ trợ việc ghi nhớ sẽ không được diễn ra. Bởi vì bạn đã đặt trọn niềm tin vào máy ảnh."

Nói cách khác, trong khoảnh khắc bạn ấn nút chụp ảnh thì bộ não sẽ không thực hiện chức năng của mình. Và Henkel gọi hiện tượng này là "hiệu ứng làm giảm khả năng ghi nhớ". 

Máy ảnh, dù tuyệt vời như thế nào, cũng không thể so sánh với khả năng của bộ não và những giác quan của con người

Theo Henkel, việc lưu trữ hình ảnh bằng thiết bị điện tử không thể giải phóng bộ não trong quá trình xử lý nhận thức. Bà cho rằng, bộ não luôn phải vận động liên tục theo chuỗi hoạt động của con người. Vì vậy, sự hỗ trợ từ bên ngoài không thể nào bắt kịp tiến độ đó.

Bên cạnh đó, việc chụp ảnh sẽ ảnh hưởng đến trải nghiệm của bạn, cho dù bạn có mặt trong bức ảnh đó hay không. Việc xem lại một bức ảnh có mình trong đó tương tự như hành động của một người quan sát ở ngôi thứ ba. Lúc đó bạn chỉ đang tự ngắm nhìn bản thân trong quá khứ. Nhưng khi không có mặt trong bức ảnh, bạn trở về ngôi thứ nhất, hồi tưởng lại trải nghiệm qua con mắt của chính mình và có được cảm xúc chân thật hơn.

Giáo sư Linda Henkel nói rằng, máy ảnh, dù tuyệt vời như thế nào, cũng không thể so sánh với khả năng của bộ não và những giác quan của con người. Song, việc chụp ảnh tác động như thế nào đến nhận thức của chúng ta về bản thân và những thứ xuất hiện trong bức ảnh vẫn là một ẩn số. 

Cách chụp ảnh không làm xói mòn ký ức và 24 giờ giải phóng

Khi phóng to và chụp lại một hình ảnh nào đó, khả năng nhận dạng và trí nhớ chi tiết của con người sẽ không bị suy giảm so với việc quan sát đơn thuần. Điều đó có nghĩa là việc phóng to chi tiết là một hành động hỗ trợ sự tập trung. Và nó có khả năng loại bỏ "hiệu ứng làm giảm khả năng ghi nhớ".

Tại sao không thử thách bản thân với một ngày không dùng máy ảnh? Hãy nhìn ngắm thế giới qua đôi mắt của bạn. Sẽ không còn những bức hình chụp vội trong các bữa ăn, hay những tấm ảnh ghi lại cảnh hoàng hôn tuyệt đẹp. Thế giới, những người luôn nhìn thấy những điều tốt đẹp trong cuộc sống của bạn trên mạng xã hội vẫn có thể chờ đợi. Và đây là 24 giờ giải phóng!

Những người ở độ tuổi trung niên có thể nghĩ rằng, thử thách này thật đơn giản. Nhưng trên thực tế, số ảnh vô tình được chụp lại nhiều hơn những gì ta tưởng tượng. Hãy sống chậm lại và giành thời gian này để nhìn ngắm những đứa trẻ và người thân yêu trong gia đình. Có lẽ, không sử dụng máy ảnh là một điều đó khá khó khăn. Nhưng rồi mọi chuyện sẽ ổn.

Hãy để bộ não "tương tác" với ký ức của bạn

Bạn có thể thấy khó chịu hoặc buồn chán nếu không lấp đầy một ngày bằng những bức ảnh. Lúc đó, bộ não của bạn sẽ thực hiện chức năng của điện thoại. Tuy nhiên, những hình ảnh bạn lưu trữ sẽ không còn bị đánh giá bởi những lượt "thả tim". Lúc đó, những kỷ niệm dù đẹp hay xấu điều được nuôi dưỡng bởi chính cảm xúc của bạn.