Học cách chấp nhận lời khen và nâng cao lòng tự tôn để sống hạnh phúc

Một bài viết của Nhà tâm lý học Guy Winch.

Lòng tự tôn (tự trọng) là sự đánh giá chủ quan của một cá nhân về giá trị của bản thân, bao gồm niềm tin về bản thân cũng như các trạng thái cảm xúc, chẳng hạn như cảm giác tuyệt vọng, tự hào và xấu hổ. 

Theo nhà tâm lý học Guy Winch, việc nhận ra và nuôi dưỡng giá trị bản thân sẽ giúp chúng ta nâng cao lòng tự tôn. Điều đó khiến ta trở nên hạnh phúc và kiên cường hơn. Các nghiên cứu não bộ chứng minh rằng, lòng tự tôn cao giúp cải thiện trạng thái lo lắng, căng thẳng, đồng thời những vết thương tình cảm và nỗi đau thất bại cũng hồi phục nhanh hơn.

Tuy nhiên, nâng cao lòng tự tôn là điều không hề đơn giản. Một trong những nguyên nhân đó là do lòng tự tôn của con người không hề ổn định, nó dao động hàng ngày và thậm chí là hàng giờ. 

Vì lòng tự tôn được xây dựng dựa trên cảm xúc, sự cảm nhận, cách đánh giá về bản thân trong tất cả các khía cạnh của cuộc sống. Việc ai đó nhăn nhó khi dùng thử món ăn được người đầu bếp kỳ công chuẩn bị sẽ khiến họ bị tổn thương lòng tự trọng. 

Vì hơn ai hết, nấu nướng là điều vô cùng quan trọng trong cuộc sống của họ. Và cho dù không phải là một đầu bếp chuyên nghiệp, cũng không ai muốn nhìn thấy biểu cảm khó chịu đấy.

Lòng tự tôn cao ở mức vừa phải là điều tốt nhưng sự tự ái sẽ khiến ta dễ bị tổn thương. Khi đó quá trình phát triển tâm lý sẽ bị cản trở bởi xu hướng tiêu cực trong cách tiếp nhận và phản hồi những luồng ý kiến trái chiều, bao gồm cả lời chỉ trích và bình luận. Vì vậy, ta phải nuôi dưỡng lòng tự tôn một cách đúng đắn và nếu bạn vẫn thường xuyên tự đánh giá thấp bản thân, hãy thử cải thiện điều đó bằng 5 cách sau đây.

Sử dụng câu khẳng định tích cực đúng cách 

Những lời khẳng định tích cực như "Tôi sẽ thành công rực rỡ!" cực kỳ phổ biến, nhưng chúng có một vấn đề nghiêm trọng. Chúng có xu hướng khiến những người chưa nhận ra giá trị bản thân cảm thấy tồi tệ hơn. Tại sao lại như vậy? Vì đơn giản là những lời tuyên bố như vậy hoàn toàn đi ngược với niềm tin hiện có của họ, những người có lòng tự tôn thấp. Ngược lại, chúng lại tác dụng rất tốt đối với một nhóm nhỏ những người vốn đã có lòng tự tôn. 

Vì vậy, nếu bạn là một người chưa hoàn toàn tin tưởng vào bản thân, hãy thay đổi cách tuyên bố. Để tạo động lực và vượt dậy tinh thần, thay vì nói "Tôi sẽ thành công rực rỡ!" hãy nói "Tôi sẽ kiên trì cho đến khi thành công!".

Xác định và phát triển năng lực bản thân

Lòng tự tôn được hình thành thông qua cách thể hiện khả năng và thành tích trong các lĩnh vực quan trọng của cuộc sống của mỗi người. Nếu bạn tự hào mình là một đầu bếp giỏi, hãy thường xuyên nấu những bữa tối ngon miệng hoặc tổ chức các buổi tiệc hoành tráng. Nếu bạn là một vận động viên điền kinh giỏi thì hãy đăng ký tham gia các giải chạy bộ hoặc mở một lớp đào tạo học viên của riêng mình. Nói tóm lại, điều ta nên làm là xác định năng lực cốt lõi của bản thân tìm kiếm cơ hội phát triển chúng trên con đường sự nghiệp.

Học cách chấp nhận lời khen

Tự đánh giá thấp bản thân là một trong những vấn đề khó khăn nhất trong quá trình xây dựng lòng tự tôn. Những người có lòng tự tôn thấp phũ nhận lời khen ngợi, cảm thấy không thoải mái với sự động viên. Song, lời khen ngợi, động viên là thứ cần thiết nhất đối với họ. Vì vậy, hãy học cách chấp nhận lời khen ngay cả khi chúng khiến bạn khó chịu. 

Để tránh những phản ứng tiêu cực khi nhận được lời khen, bạn có thể chuẩn bị những câu trả lời đơn giản và học thuộc chúng, ví dụ như "Cảm ơn bạn" hoặc "Thật vậy á". Theo thời gian, thói quen từ chối hoặc bác bỏ lời khen sẽ mất dần và đó chính là dấu hiệu tốt chứng minh rằng lòng tự tôn của bạn đang trở nên mạnh mẽ hơn.

Thêm một chút tự ái và ngừng phê phán bản thân

Thật không may, lòng tự tôn thấp khiến con người dễ bị tổn thương do thói quen tự phê phán bản thân. Để đạt được mục tiêu nâng cao lòng tự tôn, hãy thay thế những lời tự phê bình vô ích và chấm dứt những suy nghĩ tiêu cực bằng sự tự ái và cảm thông (giống như khi ta an ủi bạn bè). Vì con người có xu hướng từ bi với bạn bè hơn là với chính mình. Cách làm này sẽ bảo vệ bạn khỏi những suy nghĩ chỉ trích và lòng tự tôn cá nhân được nâng cao.

Khẳng định giá trị thực của bạn

Hãy lập danh sách những phẩm chất đáng quý của bạn và đặt chúng dưới bối cảnh cụ thể. Ví dụ như, sự chân thành, cẩn trọng sẽ giúp bạn trở thành một người bố, mẹ tốt; bạn xứng đáng là một nhân viên tốt nhờ vào tinh thần trách nhiệm và sự nhiệt tình. 

Sau đó, hãy viết một bài luận ngắn gọn (một đến hai đoạn) để mô tả những tiềm năng bạn đang có và làm thế nào để khai thác chúng nhằm nhận được những đánh giá cao trong tương lai. Nếu thực hiện bài tập này mỗi ngày hoặc bất cứ khi nào bạn cần nâng cao lòng tự tôn, bạn sẽ nhận được kết quả đáng kể. 

Tuy nhiên, hãy luôn kiên trì với bản thân vì điểm mấu chốt của vấn đề này liên quan đến việc phát triển và duy trì những thói quen tình cảm lành mạnh và đúng cách. Do đó quá trình cải thiện lòng tự tôn được xem là món đầu tư lớn về mặt tinh thần và tâm lý.