Lệnh 'động viên một phần' của Nga có ý nghĩa như thế nào trong xung đột Ukraine?

Vào ngày 21/9, Tổng thống Vladimir Putin thông báo về lệnh “động viên một phần”. Ông Putin cho biết: “Chỉ những người trong lực lượng dự bị mới được gọi nhập ngũ, và trên hết, những người đã phục vụ trong quân đội, có chuyên môn quân sự nhất định và kinh nghiệm liên quan”.

Tổng thống Nga cho biết “sự kiện động viên” sẽ bắt đầu ngay trong ngày 21/9, tuy nhiên không đưa ra thêm nhiều chi tiết. Ông cũng yêu cầu tăng cường ngân quỹ cho việc sản xuất vũ khí của Nga.

Theo CNBC, khái niệm “động viên một phần” tương đối mơ hồ, nhưng nói chung doanh nghiệp và người dân sẽ phải đóng góp nhiều hơn cho cuộc xung đột. Cho đến nay, Nga vẫn chưa tuyên chiến với Ukraine, mà thay vào đó gọi hoạt động của mình là “chiến dịch quân sự đặc biệt”.

The Drive cho biết tổng động viên hoặc “Mobilizatsiya” trong tiếng Nga, là một loạt các quy định chặt chẽ trong luật pháp Nga. Một khía cạnh quan trọng để động viên là việc Moscow phải ở trong thời chiến.

Viện nghiên cứu Chatham House cho biết: “Các trụ cột chính của động viên là kinh tế và quân sự. Động viên về mặt kinh tế là nền tảng cho tổng động viên”.

“Hoạt động này thể hiện ở việc tổ chức lại và chuyển đổi các ngành công nghiệp, tài nguyên, giao thông và thông tin sang phục vụ lực lượng vũ trang, nhà nước và nhu cầu nhân dân trong thời kỳ chiến tranh”.

Như vậy, tổng động viên không chỉ bao gồm yêu cầu người dân nhập ngũ, mà còn bao gồm việc thay đổi nền kinh tế sang mô hình thời chiến. Động viên sẽ trao cho nhà nước quyền lực lớn, giúp nỗ lực chiến tranh trở nên thuận lợi hơn, tuy nhiên điểm trừ là thiệt hại cho nền kinh tế và bất ổn xã hội.

Thay vì tổng động viên, Tổng thống Putin chỉ yêu cầu "động viên một phần", sử dụng tới lực lượng dự bị và tăng cường chi tiêu quốc phòng.

Lệnh động viên một phần được thông qua chỉ một ngày sau khi 4 tỉnh được Nga kiểm soát tại miền đông và nam Ukraine tuyên bố kế hoạch trưng cầu dân ý nhằm sáp nhập vào Liên bang Nga. Tổng thống Putin cũng đã ủng hộ cuộc trưng cầu dân ý trên. 

Thứ trưởng Ngoại giao Anh Gillian Keegan nói với Sky News rằng bài phát biểu của Tổng thống Putin là một sự leo thang căng thẳng đáng lo ngại, và những lời đe dọa của ông phải được xem xét một cách nghiêm túc. "Bạn biết đấy, [phương Tây] không nắm quyền kiểm soát, tôi nghĩ rằng [Tổng thống Putin] cũng không", bà nói.

NBC News dẫn lời Đại sứ Mỹ tại Ukraine, bà Bridget Brink cho rằng “Cuộc trưng cầu dân ý giả tạo và lệnh động viên là dấu hiệu cho sự yếu đuối và thất bại của Nga”.

“Mỹ sẽ không bao giờ công nhận chủ quyền của Nga đối với những vùng lãnh thổ Ukraine bị sáp nhập, và sẽ tiếp tục đồng hành với Kiev”, bà nói.

Theo CNBC, ông Timothy Ash, chiến lược gia kỳ cựu tại BlueBay Asset Management cho rằng “cuộc động viên một phần sẽ không tạo ra khác biệt nhiều trên chiến trường. Moscow sẽ trang bị vũ khí cho 300.000 binh sĩ mới như thế nào, khi mà việc tái trang bị những lực lượng cũ đang gặp khó khăn?”.

Ông Ash tin rằng “lệnh động viên một phần và tuyên bố về trưng cầu dân ý tại các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng là tín hiệu tới Ukraine và phương Tây rằng Moscow vẫn sẵn sàng cho cuộc chiến dài hơi, nhưng đồng thời cũng muốn thương lượng”.

Lời giải thích của Nga

RT dẫn lời Bộ trưởng Quốc phòng Sergey Shoigu khẳng định Moscow có “nguồn lực sẵn sàng động viên khổng lồ”. Tuy nhiên, Nga sẽ chỉ gọi 300.000 lính dự bị cho xung đột Ukraine.

Theo ông Shoigu, lệnh động viên sẽ không áp dụng với sinh viên đại học hoặc lính nghĩa vụ. Bộ trưởng khẳng định rằng chỉ những người đã từng phục vụ trong quân đội mới được gọi nhập ngũ.

“Những người chưa từng biết gì về quân đội sẽ [không được gọi]. Chỉ những người, trước hết đã hoàn thành nghĩa vụ trong quân đội, và thứ hai có chuyên môn và kinh nghiệm chiến đấu [mới được động viên]”, ông nói.

Ông Shoigu nhấn mạnh rằng Nga sở hữu khả năng huy động nhân lực khổng lồ, và có thể kêu gọi 25 triệu người có chút ít kinh nghiệm về quân sự.

“Có thể nói lệnh động viên một phần chỉ chạm tới hơn 1% [tiềm lực của Nga]”, ông nói thêm. Bộ trưởng cho biết chiến tuyến giữa Nga và Ukraine đã dài hơn 1.000 km và Moscow yêu cầu động viên một phần nhằm bảo vệ những khu vực này.

"Phòng tuyến này nên được củng cố và những lãnh thổ [Nga đang nắm giữ] nên được kiểm soát. Dĩ nhiên, đây chính là mục đích của [lệnh động viên một phần]", ông cho biết.