Hãy tham lam khi người khác sợ hãi: Đừng hiểu sai lời Warren Buffett

Theo Motley Fool, một trong những phát biểu nổi tiếng nhất của Warren Buffett được ghi lại trong lá thư gửi tới cổ đông năm 1986: "Mục tiêu của chúng tôi rất khiêm tốn: Chúng tôi chỉ đơn giản là cố gắng sợ hãi khi người khác tham lam và tham lam khi người khác sợ hãi".

Ông cũng lặp lại tuyên bố này trong thư gửi cổ đông năm 2004, khuyên rằng nếu nhà đầu tư không cưỡng lại được ham muốn mua đáy bán đỉnh thì "họ nên cố gắng tham lam khi người khác sợ hãi và sợ hãi chỉ khi kẻ khác tham lam".

Rất nhiều nhà đầu tư giá trị có lẽ đã tưởng rằng họ đang làm theo lời khuyên của Warren Buffett khi chạy đua vào cổ phiếu hàng không khi giá của chúng lao dốc trong khoảng thời gian từ tháng 2 đến tháng 4.

Trung bình, cổ phiếu 4 hãng hàng không lớn nhất nước Mỹ - bao gồm American Airlines, Delta Air Lines, Southwest Airlines và United Airlines – đã mất đến 2/3 giá trị kể từ giữa tháng 2.

Hẳn nhiều nhà đầu tư đã cảm thấy sốc khi Warren Buffett thông báo ông đã cắt lỗ và bán toàn bộ cổ phiếu hàng không trong danh mục đầu tư của Berkshire Hathaway.

Thậm chí, "nhà tiên tri xứ Omaha" cũng không thực hiện bất cứ thương vụ đầu tư lớn nào khi thị trường chứng khoán Mỹ sụp đổ hồi tháng 3.

Lời khuyên của Warren Buffett không dành cho cổ phiếu riêng lẻ

Điều đầu tiên cần phải lưu ý đối với lời khuyên về nỗi sợ hãi và lòng tham của Warren Buffett là ông muốn nói đến thị trường chứng khoán nói chung, chứ không phải một cổ phiếu riêng lẻ.

Trong lá thư năm 1986, Warren Buffett cho biết Berkshire Hathaway đã mua vào trái phiếu chứ không phải cổ phiếu. Dù Warren Buffett nghĩ rằng trái phiếu là khoản đầu tư tầm thường, ông không còn lựa chọn nào khác vì giá cổ phiếu đã bị đẩy cao đến mức phi lí.

Warren Buffett phải giúp cho tiền của Berkshire Hathaway sinh lời, và trái phiếu là nơi trú ẩn khá an toàn trong bối cảnh các nhà đầu tư khác trên thị trường đang quá tham lam với cổ phiếu.

Warren Buffett còn thể hiện quan điểm của mình rõ ràng hơn trong lá thư năm 2004, tuyên bố rằng chiến lược tốt nhất của hầu hết nhà đầu tư là mua và nắm giữ chứng chỉ quĩ theo dõi chỉ số thị trường (S&P 500).

Ông tiếp tục khuyên nhà đầu tư rằng nếu họ không thể kiên nhẫn và nắm giữ cổ phiếu, họ nên cố gắng tham lam khi người khác sợ hãi. Có vẻ như ông vẫn nói về việc mua chứng chỉ quĩ chỉ số - chứ không phải là đặt cược vào từng cổ phiếu đơn lẻ.

Mua chứng chỉ quĩ chỉ số khi thị trường lao dốc là một chiến lược có xác suất thành công khá tốt. Chiến lược này cũng phần nào an toàn vì quĩ chỉ số mua tất cả các cổ phiếu trong một loại chỉ số chứng khoán nhất định, đồng nghĩa với việc danh mục đầu tư của quĩ được đa dạng hóa.

(Chiến lược này không phải lúc nào cũng thành công. Trong hai năm 1929 và 1930, chứng khoán Mỹ lần lượt giảm 12% và 28%. Đây có vẻ là một cơ hội tốt để đầu tư vào quĩ chỉ số, nhưng S&P 500 đã lao dốc 47% trong năm 1931, và sụt tiếp 15% trong năm 1932).

Trong dài hạn, thị trường chứng khoán luôn đi lên. Ngược lại, giá cổ phiếu từng công ty đơn lẻ có thể sẽ sụp đổ vì triển vọng hoạt động xấu đi. Trong trường hợp tồi tệ nhất, công ty có thể bị phá sản và cổ phiếu bị hủy niêm yết.

Cái gì đi xuống chưa chắc đã đi lên

Warren Buffett hoàn toàn hiểu rõ nguy cơ phá sản đối với ngành hàng không. Trong suốt hai thập kỉ, ông đã cảnh báo nhà đầu tư không nên rót tiền cho các hãng hàng không. Warren Buffett chỉ ra rằng trong vòng một thế kỉ, ngành hàng không đã đốt mất rất nhiều vốn của các nhà đầu tư.

Năm 2001 trên chuyến bay từ London tới Paris, Warren Buffett nói với các phóng viên rằng trong vòng 20 năm qua đã có 130 hãng hàng không Mỹ phá sản. Ông cho biết mình còn giữ một bản danh sách cụ thể từng hãng bay phá sản tại văn phòng của mình ở thành phố Omaha, bang Nebraska.

Nhưng đến năm 2016, ông thay đổi quyết định và mua cổ phiếu ở cả 4 hãng bay lớn nhất nước Mỹ.

Theo The Motley Fool, sự thay đổi trong cấu trúc ngành hàng không (chủ yếu là các vụ sáp nhập) đã sản sinh ra một số ít các hãng bay lớn dễ thâu tóm lợi nhuận trong ngành. Điều này cho thấy không phải đột nhiên mà Warren Buffett nghĩ rằng hàng không đã biến đổi thành một ngành kinh doanh chất lượng cao.

Warren Buffett viết trong lá thư gửi tới cổ đông năm 2001: "Khi thủy triều xuống bạn mới biết ai không mặc đồ".

"Thủy triều" của ngành hàng không đã xuống rất thấp. Nhu cầu đi lại bằng máy bay hoàn toàn bốc hơi. Hai công ty đứng đầu ngành -  Southwest và Delta – bị lỗ trong quí I, và đang chuẩn bị để đối mặt với những khoản lỗ còn khủng khiếp hơn trong tương lai. Tình hình của American và United cũng tệ hại không kém.

Việc Warren Buffett lao vào và rút lui khỏi cổ phiếu hàng không có thể được giải thích bằng lá thư gửi cổ đông Berkshire Hathaway năm 1987: "Mục tiêu của chúng tôi là tìm kiếm một doanh nghiệp xuất sắc với mức giá hợp lý, không phải là một doanh nghiệp tầm thường với giá hời... Tất nhiên, Charlie và tôi có thể hiểu sai về giá trị kinh tế cơ bản của một doanh nghiệp".

Các hãng hàng không dường như là doanh nghiệp chất lượng cao trong những năm gần đây. Nhưng hiện nay, cổ phiếu của chúng lại có vẻ mang tính đầu cơ nhiều hơn. Do đó, cũng không có gì là khó hiểu khi Warren Buffett thừa nhận mình đã sai và bán sạch cổ phiếu hàng không của Berkshire Hathaway.

Hãy tham lam một cách hợp lí

Tham lam khi thị trường sợ hãi không có nghĩa là mua vào cổ phiếu một cách mù quáng, không cân nhắc gì cả.

Nước Mỹ sẽ gặp khó khăn khi tìm cách thoát khỏi cuộc khủng hoảng hiện nay khi phải cõng theo khối nợ công khổng lồ.

Kể từ sau đợt bán tháo lịch sử trong tháng 3, chứng khoán Mỹ đã bứt phá mạnh mẽ trong tháng 4 và ghi nhận tháng tăng điểm mạnh mẽ nhất trong nhiều thập kỉ.

Nhà đầu tư chứng khoán Mỹ sẽ cần phải thận trọng. Chỉ số Buffett đã tăng vọt lên mức kỉ lục, báo hiệu rằng cổ phiếu đang được định giá quá cao và thị trường có thể sẽ trải qua một vụ sụp đổ nữa.