Grab phải bồi thường cho Vinasun 4,8 tỉ đồng

Ngày 28/12, Tòa án Nhân dân (TAND) TP HCM tiến hành tuyên án sơ thẩm vụ kiện dân sự "tranh chấp bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng" giữa nguyên đơn là CTCP Ánh Dương Việt Nam (Vinasun) và bị đơn là Công ty TNHH Grab (Grab).

11h: HĐXX đưa ra nhận định

Theo Hội đồng xét xử (HĐXX), việc Vinasun khởi kiện cho rằng thời gian qua Grab kinh doanh vi phạm pháp luật, gây thiệt hại cho Vinasun là có căn cứ. Tuy nhiên, cần xem xét mối quan hệ nhân quả giữa hành vi trái pháp luật của Grab và hậu quả gây ra. Việc chọn công ty giám định thiệt hại của tòa là hoàn toàn phù hợp quy định của pháp luật.

Công ty Quốc Việt hỗ trợ Công ty Cửu Long giám định một số phần, tòa cho biết có cơ sở, không vi phạm pháp luật. Xét tranh chấp Vinasun - Grab là tranh chấp bồi thường ngoài hợp đồng, hành vi có lỗi của Grab đã được chứng minh. Còn về thiệt hại, dựa vào kết quả giám định đều cho thấy có thiệt hại với Vinasun, có nguyên nhân do Grab gây ra.

Về mối quan hệ nhân quả, dựa vào tài liệu thu thập cho thấy từ đầu năm 2016, số lượng xe đăng ký phù hiệu xe hợp đồng của Grab tăng đột biến, số lượng xe nằm bãi và kinh doanh của Vinasun ngày càng giảm. Điều này cho thấy có mối quan hệ nhân quả giữa việc xuất hiện của Grab với thiệt hại của Vinasun; có sự sụt giảm doanh thu của Vinasun do Grab.

Tuy nhiên, đối với phần giảm giá trị vốn hóa thị trường của Vinasun, HĐXX nhận thấy sự sụt giảm đó còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, không thể tách biệt giữa phần nào do Grab gây ra, phần nào do yếu tố khác.

HĐXX cho biết, có căn cứ xác định từ 14/2/2014 đến nay, Grab đã thực hiện kinh doanh vận tải bằng ôtô (taxi) nhưng không chấp hành quy định pháp luật về loại hình kinh doanh này.

Theo đó, HĐXX chấp nhận một phần yêu cầu của Vinasun đòi Grab bồi thường, buộc Grab bồi thường cho Vinasun số tiền 4,8 tỉ đồng. Đồng thời, HĐXX không chấp nhận yêu cầu của Vinasun đòi Grab số tiền hơn 36,3 tỉ đồng.

Bên cạnh đó, Grab phải chịu án phí sơ thẩm với số tiền 112 triệu đồng, Vinasun chịu phí 144 triệu đồng. Grab phải trả cho Vinsun chi phí giám định với số tiền 347 triệu đồng.

Thông qua vụ kiện này, HĐXX cũng kiến nghị Bộ Giao thông Vận tải và các cơ quan liên quan quản lý hoạt động của Grab theo quy định, sửa đổi đề án 24 cho hợp lý; kiến nghị Bộ Tài chính quản lý giá cước, thuế của Grab theo quy định; kiến nghị các cơ quan thẩm quyền xem xét trách nhiệm của Grab trong việc thực hiện đóng bảo hiểm xã hội, thất nghiệp cho người lao động theo quy định.

Grab chỉ hoạt động cung ứng phần mềm là không có cơ sở chấp nhận

Dựa vào các tài liệu chứng cứ và tranh luận tại tòa, HĐXX nhận định căn cứ vào đơn khởi kiện của Vinasun là đòi Grab bồi thường 41,2 tỷ đồng chứ không yêu cầu giải quyết việc cạnh tranh không lành mạnh.

Do đó, việc Grab cho rằng việc giải quyết tranh chấp này của Bộ GTVT là không có căn cứ. Grab là doanh nghiệp Việt Nam có trụ sở tại TP HCM nên thẩm quyền thụ lý thuộc Tòa Kinh tế TAND TP HCM.

Việc triệu tập các cơ quan như Bộ GTVT đến tòa, HĐXX cho rằng không cần thiết. Công ty giám định Cửu Long không phải là đối tượng bắt buộc phải có mặt nên không cần thiết phải triệu tập cho bằng được.

Xét hoạt động của Grab, Tòa cho rằng Grab đã trực tiếp kinh doanh taxi, điều chỉnh giá bán, khuyến mãi, thưởng điểm cho tài xế,…Grab cho rằng tài xế thuộc Hợp tác xã quản lý nhưng phải thừa nhận Grab có xử phạt tài xế trong Đề án 24 không cho phép Grab làm điều này.

Với tài xế khi đăng ký làm cho Grab, họ hoàn toàn làm việc với Grab chứ không có đơn vị vận tải nào. Điều này tòa nhận định dựa vào biên bản lời khai của đơn vị vận tải và tài xế.

HĐXX cho rằng nếu Grab là đơn vị cung ứng dịch vụ kết nối thì không có lý do gì Grab đứng ra mua bảo hiểm cho lái xe. Khi khách hàng gọi xe thì khách hàng chi trả vào tài khoản của Grab, điều này cho thấy chi phí này thuộc về phần mềm dịch vụ của Grab chứ không phải đơn vị kinh doanh vận tải.

Tại tòa, HĐXX có hỏi Grab về mức chiết khấu về quãng đường khác nhau trong khi cùng một điều kiện nhưng Grab không trả lời được. Điều này cho thấy Grab chủ động điều chỉnh mức chiết khấu. Giao dịch của Grab không phải là hợp đồng điện tử như Grab nói, bởi vì không có điều khoản cơ bản, quyền nghĩa vụ của hai bên, chữ ký của các chủ thể, phương quyết giải quyết tranh chấp không có,…

Từ những điều này cho thấy việc Grab cho rằng công ty này chỉ hoạt động cung ứng phần mềm là không có cơ sở chấp nhận.

Hoạt động Grab đã và đang thực hiện là hoạt động kinh doanh vận tải taxi. Tòa cũng dẫn chứng vụ kiện đối với Uber tại Tòa Công lý Châu Âu, với phán quyết theo hướng Uber cũng là công ty kinh doanh dịch vụ vận tải.

Không đủ cơ sở chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của Vinasun

Trước khi VKS nêu quan điểm, Chủ tọa nêu phía nguyên đơn cho rằng tòa kéo dài vụ xử gây thiệt hại. Còn bị đơn cho rằng kéo dài làm cho nguyên đơn có thời gian thu thập chứng cứ, có lợi cho nguyên đơn.

HĐXX cho biết việc dừng tòa nhằm mục đích hai bên hòa giải, HĐXX cũng mong vụ án này kết thúc nhanh gọn.

Phiên tòa sơ thẩm xét xử giữa nguyên đơn Vinasun và bị đơn Grab sáng ngày 28/12 (Ảnh: Minh Anh)

Đại diện Viện KSND nhận định Thẩm phán thực hiện đúng quy định trình tự tố tụng dù Công ty giám định Cửu Long đã được triệu tập nhiều lần nhưng không đến.

VKS nhận định, Grab không tuân thủ pháp luật như không có tên của đơn vị kinh danh vận tải ở phần đầu mặt ngoài hai bên thân xe và cánh cửa, không niêm yết vị trí lái xe theo mẫu quy định, nhiều xe không có phù hiệu vi phạm Nghị định 86 của Chính phủ và Thông tư 63 được sửa đổi bởi Thông tư 60 của Bộ Giao thông Vận tải. Đồng thời Grab đã không thực hiện đúng Đề án 24 và tại tòa luật sư của bị đơn đã thừa nhận sai phạm này.

Về xem xét đánh giá thiệt hại theo yêu cầu khởi kiện của Vinasun, nguyên đơn căn cứ báo cáo tài chính của các năm 2015 đến 2017 thể hiện lợi nhuận công ty năm 2016 và 6 tháng 2017 giảm sút hơn 75 tỉ đồng. Trong đó chỉ tính riêng hành vi vi phạm pháp luật của Grab là hơn 41,2 tỉ đồng. Vì vậy Vinasun buộc Grab bồi thường khoản này bởi đúng ra Vinasun có được khoản lợi nhuận này nếu không có hành vi vi phạm pháp luật của Grab.

Vấn đề này, VKS cho rằng Vinasun không chứng minh được sự giảm sút về lợi nhuận do hành vi trái pháp luật của Grab gây ra vì lợi nhuận doanh nghiệp do nhiều yếu tố khách quan, chủ quan tác động, trong đó có yếu tố hoạt động của hội đồng quản trị, điều hành, chất lượng dịch vụ…

Công ty giám định Cửu Long giám định nêu giảm sút lợi nhuận của Vinasun do Grab gây ra là không có cơ sở bởi bản giám định không phản ánh đúng, đủ các yếu tố xác định lợi nhuận của Vinasun. Việc có mặt của Cửu Long tại tòa là cần thiết nhưng đơn vị này không tới dù được triệu tập nhiều lần.

VKS cũng nêu việc, Vinasun dùng yếu tố cổ phiếu giảm 149 tỉ đồng làm căn cứ chứng minh thiệt hại về lợi nhuận là chưa phù hợp, lợi nhuận có ảnh hưởng lớn tới giá cổ phiếu VNS trong đó lợi nhuận sau thuế là yếu tố quan trọng nhất nhưng giá cổ phiếu lại không ảnh hưởng ngược lại tới lợi nhuận. Hơn nữa giá cổ phiếu giảm là gây thiệt hại cho cổ đông hay nhà đầu tư chứng khoán. Mặt khác cổ tức đã công bố của Vinasun năm 2016 bằng với năm 2015 đều 135 tỉ đồng.

Về chi phí kinh doanh, dù doanh thu của 2016 cao hơn 2015 là hơn 226 tỉ đồng nhưng do chi phí năm 2016 tăng cao; hoạt động kinh doanh của Vinasun kém hiệu quả hơn 2015 như giá vốn tăng cao, chi phí lãi vay, chi phí bán hàng, chi phí quản lý, nhân viên đều tăng nhưng số lượng tài xế lại giảm trên 2.400 tài xế.

Ngoài doanh thu taxi, Vinasun còn có doanh thu khác như doanh thu kinh doanh vận tải ngoài hợp đồng, nhượng quyền thương mại, doanh thu bán bất động sản và doanh thu khác. Như vậy kinh doanh của Vinasun có nhiều lĩnh vực nhưng nguyên đơn không tách bạch chi phí liên quan hoạt động kinh doanh vận tải hành khách bằng taxi làm cơ sở chứng minh cho yêu cầu Grab khởi kiện.

VKS cho rằng Grab có những hành vi trái pháp luật, Vinasun có thiệt hại xảy ra và trên thực tế thiệt hại có thể lớn hơn rất nhiều so với yêu cầu bồi thường của Vinasun. Nhưng Vinasun không đưa ra được những căn cứ chứng minh hành vi vi phạm của Grab là nguyên nhân duy nhất gây ra thiệt hại cho mình.

Vì vậy không đủ cơ sở chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của Vinasun buộc grab phải bồi thường số tiền là 41,2 tỉ đồng.

VKS cũng cho biết thông qua vụ án này, Viện sẽ có báo cáo đề xuất với Viện nhân dân tối cao kiến nghị Chính phủ, Bộ Giao thông Vận tải và các ngành có liên quan xây dựng lại khung pháp lý về việc quản lý các loại hình kinh doanh vận tải nhằm tạo sự công bằng, bình đẳng cho những đơn vị tham gia vận tải hành khách.

Nhân viên Vinasun tập trung đông đảo trước Tòa án Nhân dân TP HCM (Ảnh: Minh Anh)

Xem thêm Không tìm được tiếng nói chung, Grab và Vinasun hòa giải bất thành Không tìm được tiếng nói chung, Grab và Vinasun hòa giải bất thành