Dù ông Trump hay ông Biden làm Tổng thống Mỹ, Trung Quốc cũng không thể an tâm

Kể từ khi ông Trump nhậm chức, quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc đã rơi xuống mức xấu nhất trong nhiều thập kỉ. Ông Trump đã khởi xướng cuộc chiến thuế quan, trừng phạt quan chức Trung Quốc, chọc giận Bắc Kinh bằng việc ủng hộ Đài Loan và trừng phạt nhiều công ty công nghệ Trung Quốc.

Theo CNN, rất nhiều nhà lập pháp và quan chức ở Washington cho rằng giới lãnh đạo Trung Quốc mong ông Biden trở thành tổng thống Mỹ vào năm 2021. Niềm tin này càng được củng cố sau khi quan chức tình báo hàng đầu của Mỹ tuyên bố Bắc Kinh không muốn nhìn thấy ông Trump tiếp tục ngồi trong Nhà Trắng thêm 4 năm nữa.

Trong cuộc đại hội toàn quốc Đảng Cộng hòa, cựu Thống đốc bang South Carolina Nikki Haley nói rằng ông Biden sẽ "rất tuyệt vời đối với Trung Quốc".

Nhưng các chuyên gia nói rằng thực tế phức tạp hơn nhiều, và ý kiến của các nhà lãnh đạo của Trung Quốc vẫn bị chia rẽ về việc ứng viên tổng thống nào sẽ phù hợp hơn đối với chiến lược phát triển lâu dài của Bắc Kinh.

Chiến lược của ông Biden

Ông Stephen Orlins, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia Mỹ về Quan hệ Mỹ-Trung cho biết: "Trung Quốc biết rằng ông Biden sẽ là một vị tổng thống theo chủ nghĩa đa phương, dù là về an ninh quốc gia hay nhân quyền. Ông ấy sẽ hành động cùng các đồng minh để đối phó với Bắc Kinh. Trung Quốc lo ngại về nhiệm kì của Tổng thống Biden".

Theo ông Minxin Pei, Giáo sư về chính phủ tại Đại học Claremont McKenna, ông Biden sẽ khôi phục sự ủng hộ của Mỹ đối với các tổ chức đa phương, bao gồm cả WHO, đồng thời củng cố các liên minh thương mại và quân sự. Tất cả hành động này đều sẽ kiềm chế khả năng hành động của Trung Quốc.

Ông nói thêm: "Chính quyền ông Biden có thể đề ra một chiến lược dài hạn bền vững, đa phương, có sự hỗ trợ của các đồng minh và qua đó sẽ thực sự kiềm chế được sức mạnh của Trung Quốc. Nếu nhìn xa ra 20-30 năm nữa, chiến lược của ông Biden hiệu quả hơn nhiều cách ông Trump đang đối phó với Trung Quốc".

Trong cương lĩnh dài 92 trang phác thảo các chính sách của Đảng Dân chủ, Trung Quốc được nhắc đến 22 lần. Tài liệu này nêu cách Đảng Dân chủ sẽ "hợp tác với đồng minh để chống lại Trung Quốc", lên án việc Trung Quốc vi phạm nhân quyền với "các dân tộc thiểu số ở Tân Cương" và trừng phạt các thực thể "gây tổn hại tới quyền tự trị của Hong Kong."

Từ góc độ của Bắc Kinh, ông Trump có vẻ như đã làm suy yếu các liên minh truyền thống và danh tiếng quốc tế của nước Mỹ. Trung Quốc coi cách xử lí COVID-19 của ông Trump là bằng chứng cho thấy hệ thống chính trị của Mỹ đang thất bại và vai trò lãnh đạo toàn cầu của Mỹ đang sụp đổ.

Người dùng mạng xã hội Trung Quốc chế giễu ông Trump là "Chuan Jianguo" - có nghĩa là "Trump xây dựng Trung Quốc". Ý của họ là ông Trump đang củng cố vị thế của Trung Quốc bằng cách phá hoại nước Mỹ.  

Dù ông Trump đã tung ra rất nhiều biện pháp trừng phạt Trung Quốc dưới dạng thuế quan, trừng phạt và lệnh cấm, ông hầu như chỉ hành động đơn phương mà không có sự ủng hộ của các đồng minh quan trọng. 

Sự khó đoán của ông Trump

Dù việc ông Biden thành tổng thống Mỹ sẽ là thách thức đối với Bắc Kinh, ông Trump lại mang đến mối đe dọa khác đối với các nhà lãnh đạo Trung Quốc: sự khó đoán định.

Khi mới nhậm chức, ông Trump không tiếc lời ca ngợi Chủ tịch Tập Cận Bình khi hai người cùng ăn tối tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago của ông Trump ở Florida. Nhưng dù có tán tụng mối quan hệ tốt đẹp với ông Tập, ông Trump vẫn tiếp tục tung ra những lời đe dọa nhắm vào Bắc Kinh.

Các chuyên gia cho rằng sự khó đoán của ông Trump làm tăng nguy cơ Mỹ và Trung Quốc leo thang hoạt động quân sự ở những khu vực như Biển Đông, Biển Hoa Đông và Đài Loan.

Giáo sư Minxin Pei nói rằng sự chia rẽ trong quan điểm của Trung Quốc về ông Trump và Biden phụ thuộc vào việc các quan chức ở Bắc Kinh có quan điểm ngắn hạn hay dài hạn.

Những người có tầm nhìn dài hạn thích ông Trump hơn, vì họ coi ông là người không đủ năng lực và không thể lôi kéo được đồng minh hợp tác, nhờ vậy Trung Quốc sẽ có nhiều cơ hội hơn để tự do hành động. 

Những quan chức tập trung vào lợi ích trước mắt thích ông Biden hơn, vì ông sẽ không để quan hệ Mỹ-Trung xuống dốc nhanh chóng như trong nhiệm kì của ông Trump.