Tại sao Mỹ và Trung Quốc sẽ không thể hòa thuận như trước?

"Trung Quốc phải công nghiệp hóa. Mục tiêu này chỉ có thể thành hiện thực nhờ các công ty tự do và với sự hỗ trợ của vốn nước ngoài. Lợi ích của Trung Quốc và Mỹ tương quan và tương đồng.

"Cả về mặt chính trị và kinh tế, lợi ích của đôi bên phù hợp với nhau. Mỹ sẽ thấy chúng tôi sẵn sàng hợp tác hơn Quốc Dân Đảng. Chúng tôi không sợ ảnh hưởng của nước Mỹ dân chủ, chúng tôi hoàn toàn hoan nghênh điều đó".

Theo South China Morning Post, nội dung trên là thông điệp bí mật do nhà lãnh đạo Mao Trạch Đông chuyển đến Washington vào năm 1944, thông qua ông John Service - Phó Đại sứ Mỹ tại Trung Quốc.

Sau các cuộc thảo luận kéo dài và thân mật với ông Mao Trạch Đông cùng các nhà lãnh đạo khác của Đảng Cộng sản Trung Quốc tại thị trấn Diên An (tỉnh Thiểm Tây), ông Service đã viết thư cho cấp trên.

Theo đó, Phó Đại sứ Mỹ tại Trung Quốc đã đề cập rằng ngoài Quốc Dân Đảng, những người Cộng sản Trung Quốc "rất thân thiện với Mỹ và đang tìm cách chấn hưng đất nước, ngay bây giờ cũng như sau chiến tranh".

Nhà lãnh đạo Mao Trạch Đông chưa bao giờ nhận được hồi âm cho bức thư gửi đến Washington năm 1944. Ông Mao sau đó cũng tiếp cận Tổng thống Truman và Tổng thống Eisenhower nhưng hoàn toàn trắng tay.

Sau này, người "hồi đáp" ông Mao Trạch Đông chính là Tổng thống Richard Nixon. Chuyến thăm Trung Quốc của Tổng thống Nixon năm 1972 là sự kiện đánh dấu bước ngoặt trong lịch sử ngành ngoại giao hiện đại và cũng là chuyến thăm đầu tiên của một tổng thống Mỹ đến Trung Quốc.

Sự kiện này chấm dứt 25 liên tiếp không có liên lạc ngoại giao giữa hai nước và là bước ngoặt quan trọng trong tiến trình bình thường hóa quan hệ Mỹ - Trung sau đó.

SCMP nhận định, Trung Quốc không thay đổi và chưa bao giờ muốn chống lại nước Mỹ hùng mạnh. Tuy nhiên về sau, chính Mỹ đã thay đổi khi họ phải đối mặt với những thách thức mới từ Liên Xô và đặc biệt là cuộc chiến tranh ở Việt Nam.

Ngày nay, Mỹ đang quay trở về thái độ thù địch cũ. Một lần nữa, vì hoàn cảnh và thách thức trong và ngoài nước, Mỹ lại thay đổi.

Thái độ của Trung Quốc với Mỹ vẫn như cũ. Chủ tịch Tập Cận Bình không có khuynh hướng đối đầu với Mỹ, tương tự như ông Mao Trạch Đông. Đầu tháng 8, khi Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Vương Nghị nói Trung Quốc không "có ý định trở thành nước Mỹ thứ hai", ông hoàn toàn có ý này.

Tuy nhiên, giới lãnh đạo Mỹ tức tối và bất bình vì cho rằng Trung Quốc là mối đe dọa tiềm tàng nếu đất nước tỉ dân đánh bại Mỹ trong các lĩnh vực chủ chốt của họ như công nghệ cao, mạng xã hội, doanh nghiệp tư bản. Theo SCMP, đó là lí do tại sao Mỹ tấn công vào Huawei và muốn thâu tóm TikTok.

SCMP lập luận, điều mà Washington muốn từ Trung Quốc, tương tự thứ mà phương Tây muốn từ thế kỉ 18, là một thị trường mở để các lợi ích nước ngoài tranh giành. 

Mục đích của Mỹ không phải là để Trung Quốc kiếm lợi từ một trật tự kinh tế toàn cầu tự do để hợp tác với các công ty phương Tây và mở rộng chuỗi cung ứng trên toàn thế giới. Đó là điều mà Mỹ sẽ không khoan nhượng, dù phải tuyên chiến với Trung Quốc.