Thuế quan 'ăn' vào lợi nhuận, một số doanh nghiệp châu Á quyết bỏ Trung Quốc trở về quê nhà

Ảnh: AFP

CNBC trích dẫn phân tích về 56 công ty do Nomura thực hiện cho thấy, xu hướng đưa doanh nghiệp trở lại quê nhà đặc biệt phổ biến trong lĩnh vực máy móc sản xuất và thiết bị điện tử ở Nhật Bản và Đài Loan, nơi doanh nghiệp chuyển hoạt động về nước để tránh thuế quan Mỹ đánh vào hàng hóa Trung Quốc.

Hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã bị khóa chặt trong cuộc tranh chấp thanh thương mại khốc liệt kéo dài trong hơn một năm qua. Chính phủ hai bên đã áp nhiều đợt thuế quan trừng phạt đối với hàng trăm tỉ USD hàng hóa của nhau.

Vào ngày 1/9 vừa qua, Washington và Bắc Kinh cũng vừa mới áp dụng thêm một vòng thuế quan khác lên hàng nhập khẩu từ nước còn lại.

Xu hướng di dời sản xuất rõ nét nhất tại đảo Đài Loan, Nhật Bản và Hàn Quốc

Khoảng 40 công ty Đài Loan đang tìm cách chuyển nhà máy từ Trung Quốc đại lục về hòn đảo này, Nomura trích dẫn một bài báo của South China Morning Post hồi tháng 2/2019 cho hay.

Chính quyền Đài Loan đã và đang thúc đẩy sáng kiến "Đầu tư Đài Loan" nhằm mục đích thu hút các công ty hồi hương. Theo chương trình này, doanh nghiệp có thể nộp đơn vay vốn với chi phí thấp để trang trải phí tổn cho quá trình di dời.

Chẳng hạn, hãng sản xuất bo mạch Flexium và Quanta Computers đang chuyển nhà máy về quê nhà Đài Loan. SK Hynix, hãng chế tạo chip lớn thứ hai thế giới, cũng đang tìm cách chuyển một số mô-đun chip nhất định về Hàn Quốc.

Trong số các công ty Nhật Bản, Mitsubishi Electric cũng đang chuyển hoạt động sản xuất thiết bị (phục vụ thị trường Mỹ) từ cơ sở ở Đại Liên (Trung Quốc) về Nagoya (Nhật Bản). Hai hãng chế tạo máy Toshiba Machine và Komatsu hiện đang lên kế hoạch cho bước đi tương tự.

"Xu hướng này đồng nhất với tình trạng phân tán xuất khẩu nhiều chuyên gia nhận thấy ở châu Á thời gian gần đây, mà nguyên nhân là từ quá trình chuyển hướng của hoạt động thương mại", các nhà kinh tế thuộc Nomura trình bày trong bản phân tích.

Nhiều doanh nghiệp, chẳng hạn Dell, vốn đã lo ngại về chi phí lao động tăng cao tại Trung Quốc, cũng tận dụng cơ hội từ tranh chấp thương mại Mỹ - Trung để đẩy nhanh tốc độ chuyển nhà máy ra khỏi Trung Quốc.

Nomura lưu ý, các công ty Mỹ và Đài Loan chiếm hơn một nửa số doanh nghiệp đang có kế hoạch chuyển sản xuất khỏi đất nước tỉ dân.

Bản phân tích của Nomura được thực hiện sau khi Tổng thống Donald Trump yêu cầu doanh nghiệp Mỹ phải chuyển hoạt động ra khỏi Trung Quốc. Cụ thể, vào ngày 23/8, ông Trump đăng tải trên Twitter, yêu cầu doanh nghiệp "ngay lập tức tìm kiếm phương án thay thế cho Trung Quốc" và sản xuất tại các nước khác, có thể là quay về nước Mỹ.

Xét theo yếu tố ngành nghề, ba lĩnh vực nổi bật trong công cuộc di dời khỏi Trung Quốc gồm điện tử; may mặc, giày dép và túi xách; và thiết bị điện.

"Đây không hẳn là một sự chuyển hướng thương mại ngắn hạn. Nhiều doanh nghiệp đã lên kế hoạch trung hạn để phục vụ cho quá trình di chuyển sản xuất", phân tích của Nomura nêu rõ.

Tuy nhiên, không chỉ có thuế quan là yếu tố thúc đẩy quá trình này. "Mặc dù căng thẳng thương mại leo thang và mong muốn giảm thiểu rủi ro là lí do chính khiến doanh nghiệp rời Trung Quốc, một số công ty còn viện dẫn rủi ro an ninh mạng là nguyên nhân cho việc rời đi", Nomura nhận định

Việt Nam vẫn nằm trong nhóm hưởng lợi nhiều nhất từ chiến tranh thương mại Mỹ - Trung

Các nền kinh tế hưởng lợi nhiều nhất từ cuộc chiến thuế quan chủ yếu là ở châu Á, trong đó Việt Nam và Thái Lan là hai cái tên nổi bật. Bên ngoài châu Á, Mexico cũng là một nền kinh tế hưởng lợi đáng kể khác.

Theo phân tích của Nomura, Việt Nam là nền kinh tế duy nhất thu hút doanh nghiệp từ cả  các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng thấp như hàng may mặc và hàng tiêu dùng cũng như từ các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao như điện tử.

Trong khi đó, lợi ích Mexico nhận về chủ yếu là trong lĩnh vực điện tử và thiết bị điện. Bất chấp sự thay đổi này, thị trường Trung Quốc vẫn còn lực hút riêng.

"Do qui mô thị trường đội địa lớn ở Trung Quốc và năng lực sản xuất hạn chế ở những nơi khác, có nhiều lí do để doanh nghiệp duy trì phần lớn hoạt động tại đây".